1 juli 1961
De succesvolste atleet ooit viert vandaag zijn 53ste verjaardag. Carl Lewis won dertig jaar geleden vier keer olympisch goud in LA en daar kwamen later nog vijf gouden en een zilveren plak bij. Maar King Carl is ook omstreden.
Nee, de sprinters konden er allemaal niets van. Kijken naar de olympische finale op de 100 meter? Hij moest er niet aan denken! De atleten na zijn tijd mochten zijn veters nog niet strikken, vond hij. En hij vertrouwde ze ook voor geen meter. Daar kwam de minuten durende woordenstroom van Carl Lewis zo’n beetje op neer. Ik zat in mei 2003 tegenover hem in München, was door horlogemerk Swatch uitgenodigd om de voormalige topatleet te interviewen voor mijn toenmalige werkgever Sportweek.
'Positieve gevallen zijn goed voor de sport, omdat je zo van de valsspelers afkomt. Het zijn mensen die geen morele standaard hebben, ze liegen en bedriegen'
Natuurlijk ging het in het gesprek over doping, want er speelden nog al wat gevallen in de atletiek toen ik tegenover hem zat. Lewis was voor strengere straffen. Hij greep de mogelijkheid met beide handen aan om zich te profileren als de schoonste sprinter ooit. En daarom was hij de snelste en beste aller tijd, vond hijzelf. En natuurlijk kreeg zijn oude rivaal Ben Johnson nog een fikse veeg uit de pan. ‘Veel mensen zeggen dat het slecht is voor de sport als een atleet op doping wordt betrapt. Ik zeg juist dat het goed is voor de sport. We weten dat er wordt gebruikt, het publiek is niet dom. Als er niemand gepakt zou worden, betekent het dat er een afspraak is. Die positieve gevallen zijn goed voor de sport, omdat je zo van de valsspelers afkomt. Het zijn mensen die geen morele standaard hebben, ze liegen en bedriegen. Eerlijk duurt het langst.’
Johnson werd met pek en veren uit Seoul weggestuurd, Lewis kreeg alsnog de gouden plak en bleef de koning
Ik was tien jaar toen Carl Lewis, King Carl werd. Hij werd de held van de Spelen in de stad waar hij woonde en trainde. In Los Angeles won hij goud op de 100, 200 en 4×100 meter. Daarnaast won hij het verspringen. Hij was destijds 23 jaar, door zijn geblokte kapsel leek zijn hoofd op een vierkant, hij had praatjes voor tien, liep met de kin omhoog en de borst vooruit.
Vier jaar later won Ben Johnson de al tijden opgeklopte tweestrijd met Lewis in de olympische finale. Maar de Canadees kon zijn wereldrecord en gouden plak niet veel later inleveren, nadat bij hem doping was aangetroffen. Johnson werd met pek en veren uit Seoul weggestuurd, Lewis kreeg alsnog de gouden plak en bleef de koning.
Lewis was in de jaren tachtig en negentig de enige brave borst geweest tussen al die leugenaars, liet hij keer op keer blijken. In München kwam het daar ook op neer. ‘Ik had ooit eens een donkere bril op en toen werd ik op straat aangehouden door een vrouw, die vroeg: ‘Bent u aan de drugs?’ Ik zei: ‘Ik heb in mijn hele leven nog nooit verboden stimulerende middelen genomen.’ Mensen hebben meteen vooroordelen. Was ook zo toen ik nog liep. Mensen gaan vragen stellen als ze iets zien, snappen niet dat zoiets erg beledigend is.’
Lewis testte tijdens de olympische kwalificatiewedstrijden voor de Spelen in Seoul, in 1988, drie keer positief
Nadat hij zichzelf vijftig minuten lang op de borst had geklopt, was het tijd. Andermaal had hij zich gedragen als moraalridder.
Maar wat waren zijn woorden een paar dagen later nog waard? Ik tikte drie dagen later thuis het gesprek uit, toen 'het nieuws' binnenkwam. Wade Exum, van 1991 tot en met 2000 directeur van het antidopingbureau van het Amerikaans Olympisch Comité (USOC) had gewetensbezwaren gekregen, had gemerkt dat er positieve dopingcontroles werden verdoezeld door USOC en trok aan de bel. Ze werden bestempeld als opmerkingen van een gefrustreerde werknemer die promotie was misgelopen.
Maar Exum speelde dertigduizend pagina’s met belastend materiaal door aan tijdschrift Sports Illustrated, waaruit bleek dat tussen 1988 en 2000 meer dan honderd positieve tests waren verzwegen. Zo ontdekten journalisten dat Carl Lewis tijdens de olympische kwalificatiewedstrijden voor de Spelen in Seoul, in 1988, drie keer positief had getest. Onder andere op efedrine. Lewis stelde dat hij een kruidendrankje had gekocht bij een drogist en dokter in het lab had de proef op de som genomen en had ook positief getest, zo luidde het verweer. Lewis was positief door onbedoeld gebruik, de concentraties van de verboden stoffen waren te gering en de zaak ging de doofpot in. Klassenjustitie. De Amerikaanse sport kon natuurlijk een dopingrel rond Koning Carl niet gebruiken in aanloop naar de Spelen van 1988. De lucratieve sponsor- en tv-contracten waren immers allemaal al getekend.
Lewis mocht blij zijn dat er geen onderzoek was gestart, dat hij niet bij Oprah Winfrey hoefde te biechten zoals Lance Armstrong
In Seoul won hij dus goud als verspringer en Lewis kreeg het goud op de 100 meter, nadat 'bedrieger' Johnson op anabolen was betrapt. De hele wereld omarmde Lewis, een voorbeeld van de schone atletiek. Johnson werd gezien als het grote kwaad en een schande voor de sport. Lewis, die eigenlijk dus niet had mogen starten in Zuid-Korea, werd gekozen als atleet van de twintigste eeuw, dankzij negen keer olympisch goud en één keer zilver, plus acht wereldtitels. En hij wierp zich dus jarenlang op als moraalridder, de man die elke atleet die na hem kwam met argwaan bekeek en nationale en internationale federaties beschuldigde van het verdonkeremanen van positieve test…
Een zaak tegen Lewis kwam er nooit. Het Amerikaans Olympisch Comité zag geen aanleiding om een onderzoek in te stellen. Kamp Johnson roerde zich nog wel, stelde dat ook Lewis zijn gouden medailles van 1988 in moest leveren. ‘Hij is niet anders dan Ben,’ zeiden ze. Maar Lewis mocht al zijn medailles houden. En Lewis zelf? Die reageerde door te zeggen: ‘Who cares? Ik ben al meer dan vijf jaar gestopt, maar ze hebben het nog steeds over me.’
Vlak voor de Spelen in Londen trof ik Lewis opnieuw, dit keer in de Britse hoofdstad voor een presentatie van Nike. Ik was vooral benieuwd of hij een toontje lager was gaan zingen. Mooi niet. Usain Bolt? Het zag er toch eigenlijk niet uit wat de Jamaicaan deed? En als Lewis in zijn tijd ook de beschikking had gehad over de technologie van 2012, dan had hij nog harder gelopen dan Bolt. In Jamaica werd het bovendien niet zo nauw genomen met de dopingcontroles. Hoezo een betonnen plaat voor zijn kop? Hij mocht blij zijn dat er geen onderzoek was gestart tegen hem, dat hij niet bij Oprah Winfrey hoefde te biechten zoals Lance Armstrong dat anderhalf jaar geleden deed.
Vandaag viert Carl Lewis zijn 53ste verjaardag. Ik verwacht geen heel gezellig feestje. De jarige job zal zichzelf op de borst kloppen en uithalen naar alle anderen. Zoals altijd. Benieuwd of daar nog iemand naar wil luisteren.