Schaatsen
Na een seizoen vol pech is Sven Kramer (34) klaar voor de laatste etappe van een unieke carrière. Hij kijkt ook al verder. Zo ging onlangs de Sven Kramer Academy van start. Maar voorlopig draait alles om de Olympische Spelen in 2022. In Beijing wil hij de deur met een klap achter zich dichttrekken.
Voor Sven Kramer start het schaatsseizoen tussen kinderen in Thialf. Aan de rand van de ijsbaan helpt hij de bleue kids met het onderbinden van de schaatsen en is hij even niet het afstandelijke sportidool. “Neem jij je konijnenknuffel mee het ijs op?” vraagt hij aan een verlegen meisje van een jaar of zes. De big smile is niet van zijn gezicht te krijgen. Even later maakt ook zijn tweejarige dochter Kae aan de hand van papa haar debuut op het ijs in Heerenveen. Sven kijkt enthousiast toe als ze begint aan haar eerste schaatsles. Kae heeft al snel een krabbelende peuterslag te pakken. “Het is de eerste keer dat ze op het ijs staat,” zegt haar trotse vader. “Als we een academie beginnen, dan wil ik ook gewoon als eerste met Kae schaatsen. Ze kon het eigenlijk meteen heel goed.”
Moeder en oud-hockeyster Naomi van As ziet langs de baan dat het goed is. Een strijd tussen de hockeystick en de schaatsen lonkt in huize Kramer-Van As. “Ze kan ook hockeyen én schaatsen, hè,” lacht Sven. “Het belangrijkste is dat Kae meekrijgt hoe leuk schaatsen is. Zoals ik dat toen ik klein was, ook heb meegekregen. Vandaag de dag is het alleen niet meer vanzelfsprekend dat kinderen met schaatsen in aanraking komen. Vroeger kon iedereen schaatsen. Dat is niet meer. Doodzonde. Komt natuurlijk ook doordat er steeds minder vaak natuurijs is in de winter.”
Het klimaat kan hij niet veranderen, maar Sven heeft de afgelopen jaren wel met goede vriend en ploeggenoot Douwe de Vries bedacht hoe hij kinderen met schaatsen in aanraking kan brengen. En als hij iets in zijn hoofd heeft, dan moet dat zo snel mogelijk en dus is er nu een Sven Kramer Academy. “Schaatsen moet fun zijn. Ik wil niet dat kinderen de helft van de tijd in een rijtje staan om naar de leraar te kijken die alles aan het voordoen is.
Zonde van de tijd. Kinderen moet je lekker hun gang laten gaan, zonder schools gedoe. Maar je moet ze natuurlijk wel aanwijzingen geven en helpen. Douwe en ik bespraken hoe je in onze beleving kinderen in aanraking kon laten komen met de schaatssport. We konden geen andere mensen vinden die het plan ten uitvoer konden brengen. We hebben afgesproken dat we er weer naar zouden kijken als we gestopt waren met schaatsen.”
In maart beëindigde Douwe zijn schaatscarrière. “Tijdens de hittegolf in juli zaten mijn manager Patrick Wouters, Douwe en ik in een restaurant in Joure. Hij zei tegen mij: ‘Als we het nu niet doen, dan gaat het ’m nooit meer worden.’ Voor zulke woorden ben ik redelijk gevoelig, dus riep ik: oké, fuck it, we gaan het doen!” Glimlachend: “Sindsdien heeft Douwe niet heel veel geslapen, geloof ik.”
Ben je de Sven Kramer Academy begonnen omdat je je zorgen maakt over de toekomst van jouw sport?
“Ik vind dat ik de cultuur moet bewaken. Een kind in Nederland moet gewoon leren zwemmen en schaatsen, punt uit. En dat zijn zaken die door verschillende omstandigheden verwateren. Alles is tegenwoordig duur, ouderbijdrages op scholen gaan steeds verder omhoog, net als de contributies van sportclubs. De drempels voor kinderen worden te hoog om te kunnen sporten. Vind ik jammer en zorgelijk.”
Sven krijgt nog wel wat deuren geopend, contacten heeft hij meer dan genoeg. “Met behulp van sponsors willen we met de academy ervoor zorgen dat kinderen bijna voor niks kunnen sporten. We overleggen ook om op termijn het schoolschaatsen op te pakken. Zover zijn we nu nog niet. Wij vinden dat elk kind mee moet kunnen doen. Maar we willen er ook zijn voor volwassenen die het ijs op willen. Bedrijfsschaatsen bijvoorbeeld.”
Negen olympische medailles waarvan vier gouden, negen wereldtitels allround, tien Europese allroundtitels en 21 maal goud bij de WK afstanden won hij al de afgelopen vijftien jaar. “Ik vind het tijd om na alle successen nu ook iets tastbaars achter te laten. Dat doe ik voor mijn gevoel met de academy. Als ik daar nu nog twee jaar mee had gewacht, was het misschien te laat. Want dan ben ik gestopt met schaatsen en heeft het toch minder power dan dat het nu heeft.”
Mythe
Sven die een foto op Instagram plaatst waarop hij met een bakfiets met voorin dochter Kae door het Vondelpark fietst. Of een post vanaf het strand van Ameland tijdens de gezinsvakantie in coronatijd. En nu dus de Sven Kramer Academy die hij is gestart. Op zijn 34ste heeft hij het stempel van afstandelijke sportman weggepoetst. “Het was vooral uit zelfbescherming dat ik altijd afstand creëerde met de buitenwacht. Er zaten jaren tussen dat het echt niet meer normaal was wat mensen van me wilden. Ik moest mezelf wel afsluiten. Dat was niet persoonlijk, echt puur om mezelf te beschermen.
Ik kon het natuurlijk heel goed verklaren waarom ik dat deed, dacht: jongens, dit is mijn job, ik word betaald om heel hard te schaatsen en al het andere is allemaal heel leuk, maar hard schaatsen heeft even de prioriteit. Ja, een gevolg daarvan was dat ik niet iedereen te vriend kon houden. Niet omdat ik iemand een klootzak vond, maar simpelweg doordat andere dingen belangrijker waren.”
Hij noemt Patrick Wouters van den Oudenweijer, zijn manager. “Ik ben opgegroeid met afstand houden, als topsporter moest je een soort ghost zijn. Er moest een mythe om een sporter heen hangen, zo was destijds het idee. Alle mensen moesten maar gissen wat wij deden. De inzichten zijn totaal veranderd. Ook die van Patrick, net zoals de rol van de manager is veranderd met de jaren. In 2020 is het zo dat je als topsporter alles 24/7 moet delen, anders doe je niet meer mee. En dan ben ik al ouderwets, hè. Ik ben nog van de Twittergeneratie, met m’n 400.000 volgers. Nu draait alles om Instagram, maar die slag heb ik even gemist. Het had even niet m’n prioriteit toen dat heel populair werd. Ik gebruik Instagram nu wel om video’s op te posten, waarin ik een inkijkje geef in wat ik doe voor en achter de schermen.”
Maar ook wat betreft het bedienen van zijn fans via social media komt de perfectionist in hem naar boven. Sven werkt sinds een jaar nauw samen met videoproductiebedrijf TEN Agency. De video’s verschijnen met het SK-logo op Instagram. Van half werk is hij nooit geweest. Wat hij doet, moet goed. “Het beste filmpje dat we hebben gemaakt, was in het ziekenhuis in Ede. Ik was daar voor een onderzoek van mijn knie. De cameracrew heb ik de hele dag mee laten lopen, ze zijn overal bij geweest.
De video is waanzinnig goed bekeken, honderdduizenden keren. Ik weet niet of het ooit ook tot een serieuze documentaire gaat leiden. Misschien volgt er nog wel een mooie tv-documentaire, maar dan moet ik me er wel volledig mee kunnen bemoeien, van de interviews tot de eindredactie en de regie. Daar ben ik licht neurotisch in. We zien wel. Ik weet ook nog niet of ik een biografie wil schrijven. Zoals ik er nu in sta, kies ik toch eerder voor mijn privacy. Ik vind dat als ik een boek ga maken, ik ook alles moet opschrijven.” Lachend:
“En daar ga ik geen vrienden mee maken!” Dan weer serieus: “Nee, ik heb die behoefte niet zo. Ik heb zelf heel veel lol en ook wel wat verdriet van het schaatsen gehad, had het voor geen goud willen missen. En nu wil ik er nog een heel mooie last dance van maken.”
Ongeluk
In zijn leven draait tot en met februari 2022 nog altijd alles om schaatsen. De Olympische Spelen in Beijing moeten niet alleen het afscheid van Sven worden, maar ook een nieuw sportief hoogtepunt gaan vormen. Jac Orie, zijn coach bij Jumbo-Visma, stelt: “Sven mag je nooit afschrijven. Zelfs nu hij een dertiger is, verbeteren zijn fysieke testen nog elk jaar. Alleen daarom al kan ik stellen dat Sven nog in elke wedstrijd waaraan hij aan de start staat, meedoet om de hoofdprijs.”
Door corona is het natuurlijk onzeker hoe alles gaat verlopen de komende tijd. Het komende schaatsseizoen zal op z’n vroegst de eerste weken van 2021 beginnen. De maatregelen van het kabinet en de voorzichtigheid bij de Internationale Schaats Unie ISU staan een snellere start in de weg. Een plan om in december in Thialf World Cups te gaan rijden in een ‘bubbel’ werd door de ISU geblokkeerd. Sven is teleurgesteld over de onzekerheid die nu is ontstaan.
“Vooropgesteld: ik heb begrip voor de coronamaatregelen, maar of dit het beste is voor het schaatsen weet ik niet. Daarom zou onderzocht moeten worden of er NK’s naar voren geschoven kunnen worden. Dat is goed voor de zichtbaarheid van de sponsors en voor onze aanloop richting EK’s en WK’s. We zitten in een pre-olympisch seizoen en dan kun je niet te veel onzekerheden en problemen hebben. Continuïteit is belangrijk, we moeten wel kunnen blijven schaatsen. Ik hoop dat we de WK afstanden in Beijing kunnen rijden. Alles draait om messcherp te zijn als de Spelen beginnen.”
De gouden medaille op de 5000 meter staat bovenaan het lijstje, de afstand waarop hij al driemaal op rij olympisch kampioen werd. Maar ook met de ploegenachtervolging is er een goede kans op goud. “De tien kilometer hou ik nog even open,” zegt hij. Maar als hij zich goed voelt, waarom zou hij dan niet een gooi doen naar de titel op de 10.000 meter? Het is immers de afstand waarop de olympische titel nog ontbreekt.
Het is het enige smetje op een indrukwekkende loopbaan. Vijftien jaar lang heerst Koning Kramer al, maar hij is nog altijd net zo fanatiek en gefocust als tijdens zijn eerste schaatslessen op de natuurijsbaan in het Friese Oudeschoot. Wel realiseert hij zich tegenwoordig steeds meer hoe dun de draad tussen winnen en verliezen is. Het lichaam heeft met de jaren de nodige butsen opgelopen. Vooral de onderrug beperkt hem geregeld.
‘Een kind in Nederland moet gewoon leren zwemmen en schaatsen, punt uit. Ik vind dat ik de cultuur moet bewaken’
Vorig jaar was er een om snel te vergeten. Op 12 oktober werd Sven tijdens een trainingskamp in Inzell op de fiets geschept door een auto die hem geen voorrang verleende. Het gevolg: een knieblessure. Weg voorbereiding op het nieuwe seizoen. De aanrijding kwam drie dagen na het nieuws dat vader Yep in het Friese Tijnje gewond was geraakt nadat hij met zijn racefiets op een stadsbus was geknald. Hij werd met spoed naar het ziekenhuis gebracht.
“Vanaf het eerste moment zat alles tegen vorig jaar,” zegt Sven, “eerst kreeg ik het bericht dat mijn vader met nekbreuken naar het ziekenhuis in Groningen was overgebracht en een paar dagen later werd ik geschept door een auto en was m’n knie kapot. Gewoon een ongeluk. Een dame die zonder uit te kijken de weg opreed. Dat betekende dat ik midden in de seizoensvoorbereiding met serieuze knieproblemen te maken kreeg. Ik stond toen ik het ongeluk kreeg al op het punt om naar huis te gaan.
In eerste instantie waren de berichten over het ongeluk van m’n vader best ernstig. Hij was met spoed afgevoerd naar het ziekenhuis. Toen ik dat hoorde, wilde ik natuurlijk meteen terug naar Nederland. Gelukkig kwamen daarna snel de berichten dat het beter ging en dat de situatie stabiel was. Maar een nekfractuur is natuurlijk niet zomaar iets. Het hield me wel bezig. Ik had besloten na het iets gunstigere nieuws nog even te blijven, zodat ik nog de 3000 meter kon schaatsen die op het programma stond. Daarna zou ik meteen terugvliegen naar Nederland. Zover kwam het niet. Na die domme aanrijding ben ik meteen huiswaarts gegaan. Dat voelde eigenlijk ook beter. Ik was me rot geschrokken van het telefoontje van de politie, vreesde in het begin voor het ergste en wilde eigenlijk bij m’n vader zijn.”
Vader Yep mocht al snel met een nekbrace het ziekenhuis verlaten en Sven kon met vertraging toch nog aan het schaatsseizoen beginnen. “Ik wist in december de draad weer op te pakken, reed een goed NK en de EK afstanden. Ik voelde me het tweede deel van het seizoen steeds beter worden.”
Bij de WK afstanden in Salt Lake City stond hij er weer. Op de 5000 meter kwam hij weer in de buurt van zijn snelste tijd ooit op ‘zijn’ afstand en miste hij de wereldtitel op een halve seconde. Goed voor zilver achter Nedercanadees Ted-Jan Bloemen. Op de ploegenachtervolging was hij als altijd de motor van de ploeg die goud won en het wereldrecord aanscherpte.
Daarna maakte hij zich op voor het WK allround in Hamar, eind februari. Na één dag liet hij het toernooi voor wat het was om terug te keren naar Nederland. Door privé-sores stond zijn hoofd logischerwijs niet naar schaatsen. Het betekende het einde van zijn seizoen. “Het is heel heftig als er in de familie een ernstige ziekte toeslaat. Ik heb toen, en doe het nu weer, gezegd dat ik niet openlijk wil vertellen wat er speelde. Mijn familie heeft er niet voor gekozen om een bekende schaatser als familielid te hebben. Ik denk dat iedereen recht heeft op zijn of haar privacy. Ik ben er ook erg dankbaar voor dat iedereen daar heel correct in is geweest. Dat is misschien wel mijn eigen verdienste, maar ook zeker van de mensen in de media.”
Het was de periode waarin het coronavirus ook Nederland in zijn greep kreeg. “We hebben in vergelijking met veel andere sporten nog het geluk gehad dat we het seizoen af konden maken. Vlak voordat Nederland in lockdown ging, hadden we nog de World Cup-finale in Heerenveen. Daarna brak onze vakantieperiode aan. Naomi, Kae en ik zouden naar het buitenland gaan, maar door het coronavirus werd het Ameland. We hebben het daar ook fantastisch gehad.”
Lullig
Niet alleen Sven zal over ruim een jaar afscheid nemen, ook voor Ireen Wüst geldt dat. De sporters die vijftien jaar lang het mondiale schaatsen dicteerden en kleur gaven, stoppen tegelijkertijd. Niet alleen sportief, maar ook commercieel waren zij bepalend. Het gat dat ze achterlaten, zal groot zijn. “Ik maak me ook zeker zorgen over hoe het verdergaat als Ireen en ik zijn gestopt. Iedereen roept altijd dat iedereen vervangbaar is. Nou, dat hoop ik dan maar. Het hangt ervan af hoe andere schaatsers het oppakken als wij gestopt zijn.
Jutta Leerdam gaat zeker een gezicht van het schaatsen worden. Als ze tenminste blijft presteren. Je kunt nog zo populair zijn, maar als je niet blijft winnen, is het snel gedaan. Bij de mannen maak ik me zorgen over de doorstroming op de langere afstanden. Je hebt Patrick Roest en daarachter zit niet veel meer. Het is een grote fout geweest van de KNSB om Jong Oranje eruit te gooien en de talenten te verspreiden over regionale trainingscentra. Toppers horen met toppers te trainen en elkaar beter te maken.”
Sven ziet het als zijn taak om de talentvolle schaatsers in zijn ploeg Jumbo-Visma ‘op te voeden’. Soms gaat dat op onorthodoxe wijze: recht voor z’n raap. “Ik weet best dat het niet makkelijk is om met Sven Kramer in een ploeg te zitten. Ik heb door m’n leeftijd minder raakvlakken met die jonge gasten, maar probeer ze wel scherp te houden. Ook vind ik het wel mooi om mee te maken, om ze te sturen en ze op hun kloten te geven. Kijk, ik voel me gewoon verantwoordelijk voor de ploeg. Ik wil dat iedereen hier de straatstenen eruit rijdt. Uiteindelijk is dat niet mijn job natuurlijk, maar zo voelt het wel.
We hebben een fantastische begeleidingsstaf en Jac Orie zit er bovenop, maar ik zit ook tijdens de trainingen heel dichtbij hen. Er ontgaat me weinig. En als mij dingen opvallen die niet goed gaan, dan zeg ik dat. Dat kan soms lullig overkomen, maar ik vind dat ik dat moet doen. En ja, ik kan me voorstellen dat nieuwelingen soms denken: shit, ik zit met Kramer in een ploeg. Het is niet kwaad bedoeld. Ik doe het voor hun eigen bestwil, maar ook voor de ploeg en uiteindelijk voor het hele schaatsen. Ik ben nog erg dedicated.”
Het is geen geheim dat Sven na zijn carrière toetreedt tot het management van Team Oranje, de holding van de schaatsen wielerploeg van Jumbo-Visma. Een functie is nog niet ingevuld. “Het gaat heel erg goed met Jumbo-Visma. Neem de wielrenners. De ploeg heeft veel gewonnen, reed een heel goede Tour de France wat helaas niet resulteerde in een eindzege voor Primoz Roglic. Wout van Aert pakte daarna nog twee keer zilver op het WK. Mooie resultaten, maar je moet wel de ambitie blijven houden om steeds beter te worden, zowel sportief als zakelijk. Ik denk dat deze organisatie nog naar een veel groter en breder podium kan. Er is in het verleden weleens uitgesproken dat er nog meer sporten bij moeten komen. Ik vind het goed dat er nu ook een vrouwenwielerploeg en een marathonschaatsteam aan de organisatie zijn toegevoegd.”
Jij hebt aan Naomi kunnen zien wat er gebeurt na een sportcarrière.
“Naomi is het perfecte voorbeeld van iemand die een goede transitie heeft gemaakt van een loopbaan als topsporter naar een maatschappelijke carrière. Ik heb haar geen dag in een zwart gat zien zitten. Sterker, nog geen uur. In de eerste plaats doordat ze heel positief is ingesteld, maar ook omdat zij wel heel smooth in haar nieuwe leven gerold is. Daar is ze ook heel goed bij geholpen. Ik zal als het schaatsen gedaan is ook meteen actief blijven, dat weet ik nu al. Een 9-tot-5-baantje gaat het voor mij niet worden, niks voor mij. Het zou zomaar kunnen dat ik een dag na mijn afscheidsrace op de Olympische Spelen alweer met die gasten op het ijs sta. Drie, vier keer per week meetrainen moet kunnen.”
Wordt er achter de schermen al gewerkt aan een groots afscheid?
Voorzichtig formulerend: “Het zou zomaar in het Olympisch Stadion kunnen zijn. Officieel is er nog niets bekend, maar er zit wel wat in de pijplijn. Maar goed, ik ben nu nog gewoon schaatser, hè. Alles draait om de Spelen. Ik kan daar nog steeds twee keer goud winnen. Als dat lukt, ga ik met gierende banden naar huis.”
Helden Magazine 54
Het verhaal van Sven Kramer komt voort uit Helden Magazine nummer 54. In de 54ste editie van Helden sieren Ronald en Bartina Koeman de cover van het eindejaarsnummer. Ze vertellen uitgebreid over de roerige periode die ze achter de rug hebben. Ronald verruilde het Nederlands elftal voor FC Barcelona, ze werden voor het eerst opa en oma, maar kampten ook allebei met ernstige gezondheidsproblemen.
Naast het verhaal van Ronald en Bartina Koeman lees je veel meer interviews en reportages met én over jouw favoriete Nederlandse topsporters. Zo eren ploeggenoten Suzanne Schulting, Yara van Kerkhof en Rianne de Vries hun vriendin, in de Ode aan Lara. Daarnaast spraken we Patrick Lefevere over de afschuwelijke crash van zijn topsprinter Fabio Jakobsen, vertelt Stefan de Vrij over het geheim achter zijn succes én lees je een dubbelinterview met de blikvangers van het Nederlandse hockey: Jorrit Croon en Maria Verschoor.
Ook in de 54ste editie van Helden spraken we onze Held van het Jaar, Harrie Lavreysen over dikke benen en slapen in een dwangbuis. Gingen Erben Wennemars en Marlou van Rhijn op audiëntie bij de koning van de marathon: Eliud Kipchoge én verteld Esther Vergeer over hoe haar lang gekoesterde kinderwens uitkwam en ze dit jaar werd geconfronteerd met borstkanker.
Verder legt onze Heldin van het Jaar: Anna van der Breggen uit waarom ze volgend jaar heeft besloten te stoppen en spraken we wereldkampioene Ceylin del Carmen Alvarado over de liefde, het geloof, looks en racisme. Daarnaast bracht Helden een eerbetoon uit aan een van de beste NBA-basketballers ooit: Kobe Bryant, lees je een reconstructie over de turnvendetta, behaalde Henk Gemser vele successen als schaatscoach, behoort Kimberly Alkemade tot de snelste paralympische sprinters van Nederland en autocoureur Alessandro Zanardi verteld over zijn pech als mens. Victoria Koblenko ging langs bij hockeyinternationaal Terrance Pieters en staan we stil met Sari van Veendendaal in de ‘Leeuwinnen in het Rijks’.
Krijg jij geen genoeg van alle inspirerende sportverhalen? Kies het abonnement dat bij jou past én wordt abonnee. Zo ontvang je telkens de nieuwste edities op je deurmat, voordat het sportblad in de supermarkten te vinden is. Wil je een Helden Magazine cadeau doen? Het is ook mogelijk om een abonnement cadeau te doen, deze abonnementen lopen automatisch af. Daarnaast zijn de recentste exemplaren ook gemakkelijk te bestellen via onze webshop.
