Bijna alles wat Irene Schouten in 2022 aanraakte, veranderde in goud. Ze werd drievoudig olympisch kampioen op de Winterspelen in Beijing op de 3000 meter, de 5000 meter en de massastart, en vlak daarna nog ‘even’ wereldkampioen allround. Sinds deze zomer heeft de schaatsster ook nog eens een gouden ring om haar vinger. We blikken terug met onze Held van het jaar. Jij won alles dit jaar, inclusief de titel ‘mooiste sportvrouw van het jaar’, uitgeroepen door mannenblad FHM. Irene lachend: “Er is veel veranderd, ik sta meer in de belang­ stelling dan een jaar geleden.” We zien je in de ene na de andere mooie fotoshoot. Doen we jou daar een plezier mee? “Ik vind het leuk om mooie foto’s van mezelf te hebben, maar vooral omdat ik daar later dan op kan terugkijken, zo van: toen zag ik er nog een stuk beter uit.” Vliegen de verzoeken jou om de oren? “Ik word geregeld door bedrijven gevraagd om presentaties te geven, dat vind ik leuk om te doen. Of merken willen dat ik iets promoot op Instagram, maar dat vind ik minder interessant. Dat gaat vooral om hoeveel volgers je hebt. Ik ben gaan schaat­ sen omdat ik wil winnen, niet om groot te zijn op Instagram. Bovendien is de jongere generatie veel makkelijker met social media. Ik moet altijd vragen: hoe werkt dit, hoe plaats ik dat ook alweer?” 'Met Koningsdag was ik in Amsterdam. Het is best leuk als mensen me herkennen en een praatje maken, totdat ze drank op hebben...' Wat is het verschil tussen Irene nu en die van twee jaar geleden? “Ik ben een stuk zelfverzekerder geworden. De droom die ik als klein meisje had, is uitgekomen. Ik ben nog steeds dezelfde Irene, maar ik merk dat mensen om mij heen anders naar mij kijken. Er wordt meer tegen mij opgekeken. Laatst was ik aan het hardlopen. Een oud mannetje hield mij aan en zei dat hij zo van me heeft genoten deze winter en dat hij hoopt dat ik nog lang doorga. Dat zijn de leuke dingen. Met Koningsdag was ik in Amsterdam. Het is best leuk als mensen me herkennen en een praatje maken, totdat ze drank op hebben...” Minder trainen Irene’s zegereeks in 2022 begon met het Nederlands kampioen­ schap marathon op 1 januari, haar zesde nationale titel op rij. Daarna volgde de EK Afstanden waarbij ze de 3000 meter, massastart en ploegenachtervolging won. “Mijn succes­ sen voorafgaand aan de Spelen waren een tussenstap naar het grote doel: olympisch goud. Goud winnen in Beijing zat altijd in mijn achterhoofd de afgelopen twee jaar, waar ik ook was. Het laatste jaar werd dat extreem. Als ik met vriendinnen naar het strand ging, dacht ik: ik moet oppassen als ik de zee inloop, want als ik een misstap maak of een schelpje in mijn voet krijg, dan kan ik twee dagen niet trainen.”Al jaren was Irene een klasse apart op de marathon en de massa start. Op de massastart werd ze twee keer wereldkampioen en ze won vier jaar geleden olympisch brons op de Spelen in Pyeongchang. Maar sinds 2021 staat er ook geen maat op haar op de 3000 en 5000 meter. Ze werd de eerste Nederlandse wereldkampioene op de 5000 meter, pakte tijdens de NK op beide afstanden de titel en reed twee baanrecords. “Pas na die wereldtitel op de 5000 meter wist ik: ik heb nu ook kans op olympisch goud. Die titel maakte mij zelfverzekerder, ik wist dat ik die meiden kon verslaan. Ik had geproefd van het succes, wilde meer. Dat heeft een groot verschil gemaakt. Mijn mindset is niet veranderd, ik wilde altijd al winnen, maar mijn gevoel werd na die titel wel anders.” Irene werkt al jaren samen met Jillert Anema bij Team Zaan­ lander, een marathon­ en langebaanteam. Twee jaar geleden trok het team ook schaatstrainer Arjan Samplonius aan. “Jillert deed veel alleen. Onze toenmalige sponsor vroeg me naar mijn plannen. Ik zei: ik blijf graag bij de ploeg, maar je kunt geen vijftien schaatsers in je eentje trainen. Het was nog twee jaar tot de Spelen, ik voelde dat de tijd begon te dringen en wilde er graag een trainer bij. Jillert was het ermee eens. Bij een andere ploeg kon Arjan meer verdienen, maar in onze ploeg zag hij wel veel potentie. Arjan kon ook veel leren van Jillert. De hele ploeg heeft uiteindelijk profijt gehad van zijn komst. Arjan had weer andere inzichten.” Welke waren dat? “Fysiek was ik altijd al goed. Ik trainde altijd met de mannen mee en had dan nog het gevoel dat ik te weinig deed. Na een training had ik nog energie over. Ik dacht altijd dat ik meer moest geven, daar beter van zou worden. Toen Arjan erbij kwam, vond hij juist dat ik te veel trainde. Arjan zei: ‘Leuk, drie uur skeeleren, maar een 5000 meter duurt maar zeven minuten.’ Ik moest ervoor zorgen dat ik al mijn energie in zeven minuten op kon maken. Ineens mocht ik maar anderhalf uur skeeleren. Mentaal was dat heel zwaar. De mannen uit mijn ploeg gingen na die anderhalf uur door, ik moest stoppen. Ook mocht ik minder lang wielrennen. Daardoor werd ik bergop ook minder sterk dan voorheen. Dat voelde tegenstrijdig. In de zomer voor­ dat ik wereldkampioen op de 5000 meter werd, dacht ik: dit gaat helemaal niet goed. Ik werd er enorm onzeker van. Maar toen de ijstrainingen begonnen, vloog ik weg. Ik werd dat jaar Nederlands kampioen op de 3000 en 5000 meter en wist: ik zit op de goede weg.” Dat klinkt als de ideale stap: minder trainen, maar sneller schaatsen? “Door de komst van Arjan ben ik ook technisch anders gaan schaatsen. Voorheen schaatste ik te gehaast. Fysiek kan je heel goed zijn, maar als je het technisch niet goed uitvoert, dan lukt het alsnog niet. Omdat wij een marathonploeg zijn, zie je dat geregeld terug bij ons. Veel marathonrijders zijn fysiek heel erg goed, maar technisch een stuk minder. Ik wist wel dat dat bij mij ook zo was, maar ik nam er nooit de tijd voor om mijn techniek aan te passen. Dat veranderde ook met de komst van Arjan. Ik moest meer de tijd nemen voor mijn slagen. Wij werken niet met videobeelden, vooral met gevoel. Dan deed ik een oefening en vroeg Arjan: ‘Hoe voelt dit?’ Ik voelde vrij snel dat ik minder snel moe werd na die technische wijzigingen. Dankzij Arjan heb ik die laatste stap naar de top kunnen zet­ ten. De combinatie Arjan en Jillert werkt heel goed voor mij.” Excuses Als de te kloppen vrouw op de 3000 en 5000 meter en de mass start, reisde Irene in januari af naar Beijing. “Je kunt wel tegen jezelf zeggen: tijdens een NK voel ik ook druk, maar dat is zo’n andere druk dan op de Olympische Spelen. Tijdens de trainin­ gen in Beijing zag ik alle landen op mij letten. Of het nou de Italianen, Japanners of Canadezen waren: iedereen was mijn rondetijden aan het klokken. Het scheelde dat ik de Spelen al eerder had meegemaakt, maar vier jaar geleden was ik niet de favoriet, in Beijing wel. Ik heb me afgesloten voor alles. Had alle social media van mijn telefoon verwijderd. Ik nam een ander telefoonnummer dat ik alleen met familie en vrienden deelde.” Is er geprobeerd jou van je stuk te brengen? “Niet door mijn concurrenten, maar de Nederlandse media probeerden dat wel.” Dat had alles te maken met een achtdelige videoserie van DPG Media waarin Irene en Team Zaanlander waren gevolgd in aan­loop naar de Spelen. In een van die video’s bleek dat er wrijving was ontstaan in de achtervolgingsploeg. “Tijdens de wereldbekerwedstrijd in Salt Lake City verliep de ploegenachtervolging niet super. De documentairemakers hadden hier beelden van en hadden het zo geknipt en geplakt dat zowel Ireen als ik er niet goed uitkwamen. Ik vond ook dat Ireen niet goed werd neergezet in die aflevering, maar persoonlijk had ik niks verkeerd gezegd. Er was aan mij gevraagd: ‘Denk je dat het goed komt met de ploegenachter­volging?’ Ik had in de video gezegd: het ligt eraan wie ze inzet­ten. Met de gedachte: als de bondscoach míj niet inzet, dan gaan ze ook niet winnen. Eén journalist zette in de krant dat ik het over Ireen had, en alle kranten namen dat over. Ik had allang met Ireen contact gehad, wij gaan goed met elkaar om. Wij wilden juist samen veel trainen en gingen allebei voor goud. Wij organiseerden nota bene zelf onze trainingen, omdat de bondscoach maar niet doorkwam.” Inmiddels ex-bondscoach Jan Coopmans was woest en reageerde in de media op de video. “Als hij dat niet had gedaan, was er niks aan de hand geweest. Ik moest mijn excuses aanbieden, terwijl ik dacht: waarvoor? Ik heb niks ver­keerd gezegd. Alle media wilden met me praten. Ik besloot alleen de NOS te woord te staan, want op tv konden ze mijn woorden niet verdraaien. De volgende dag stond in De Telegraaf: ‘Irene is verhit en zenuwachtig, ze gaat ten onder aan de druk.’ Een vriendin van me had met de beste bedoelin­ gen dat artikel doorgestuurd... Ik vond het heftig om mee te maken en snapte het niet. Je wil toch fan zijn van de Neder­landse schaatsers in plaats van dat je ze van tevoren al de grond in boort? Maar de knop moest om, de 3000 meter kwam eraan, daar wilde ik me op focussen.” Gave Op de 3000 meter kwam Irene in de laatste rit in actie tegen de Italiaanse Francesca Lollobrigida. “Ik was heel zenuwachtig. De eerste twee rondjes gingen niet goed, ik moet er altijd even in komen. Na een paar rondjes lukte dat en ik wist: als ik zo door blijf gaan, dan red ik het. Tijdens de rit was ik alleen maar met mijn tegenstander bezig, niet met tijden. Van tevoren wist ik: Lollobrigida kan ik wel hebben, maar de rit voor ons reed de Canadese Isabelle Weidemann. Zij had de snelste tijd gereden. Het zou gaan tussen haar en mij. Toen ik over de finish kwam, wist ik nog niet meteen dat ik had gewonnen. Maar toen ik de tijd zag, voelde ik zoveel ontlading. Er viel veel druk van me af. Ik was het meest blij met het goud op de 3000 meter. Het was de eerste afstand na die hele rel. Ik moest laten zien dat er niks aan de hand was, dat de media het fout hadden. Na het eerste goud waren ze ineens mijn beste vrienden. ‘Wat heb je gewel­dig geschaatst,’ hoorde ik, terwijl ik dacht: twee dagen geleden schreef je nog wat anders over me...” Het was niemand eerder gelukt om in de laatste rit olympisch kampioen te worden. “Dat kreeg ik ook te horen. En van die dingen als: wist je dat zoveel procent van de favorieten het niet haalt? Journalisten zeiden dat, maar ik hoorde het ook als ik thuis naar de supermarkt ging. Eerst begreep ik nooit waar­ om topsporters een klein wereldje houden met weinig mensen om zich heen. En dat voetballers niet graag op plekken komen waar veel mensen zijn. Ze moeten met zoveel mensen praten die er geen verstand van hebben. Nu snap ik hen.” Heb je de race vaak teruggekeken? “Dat moet ik nog steeds doen. De andere races heb ik ook nog niet gezien, ik ben bang dat ik denk: shit, ik had zo de bocht in moeten gaan. Dat ik toch nog te kritisch op mezelf ben.” Vijf dagen later volgde de 5000 meter, ze moest weer in de laatste rit tegen Lollobrigida. “Van vier wedstrijden schaatsen op de Spelen word je niet moe, hoor. Maar dat iedere keer weer opladen, daar ga je kapot aan. Weidemann was beter op de 5000 meter dan op de 3000 meter, dus dat was nog even gevaarlijk. Zij reed 6.48, ik dacht: dit is wel heel hard. Ik had dat nog maar een keer eerder gereden. Op gevoel heb ik mijn eigen rit opgebouwd, ik wist niet hoe ik ervoor stond. Maar in het laatste rondje zag ik dat er een groen balkje achter mijn naam stond. Normaal gesproken pak ik in die laatste ronde altijd veel tijd op de rest, ik wist dus wel dat het ging lukken.” Irene vermorzelde haar concurrenten, reed 6.43,51 “Ik had ook nog een olympisch en Nederlands record gereden, daar was ik blij mee. De 3000 meter was weliswaar ook een olympisch record, maar ik had niet laten zien wat ik in me had. Nu had ik dat wel gedaan.” Daarna stond de bewuste ploegenachtervolging op het programma. “Gelukkig was er tussen Ireen en mij niks aan de hand. Wij hadden tegen elkaar gezegd: ‘Wij weten hoe het zit.’ Maar we waren er wel mee bezig. Dan moesten we samen lachen in de training en dachten we: nu denken mensen vast dat wij aan het toneelspelen zijn. Ireen en ik wisten niet meer wat voor houding we moesten aannemen.” Keek je door die negatieve lading ook een beetje tegen de ploegenachtervolging op? “Nee. Ireen en ik waren zo goed in vorm. Zij had goud ge­ wonnen op de 1500 meter en ik op de 3000 en 5000 meter. Ik dacht: het moet lukken. We waren de beste combinatie, maar je moet ook nog samen kunnen rijden. Een maand eerder waren we nog Europees kampioen geworden, samen met Antoinette de Jong. Maar bij de ploegenachtervolging hoef je niet altijd drie van de beste rijders te hebben, je moet als team goed zijn. Bij ons liep het niet.” In de halve finale verloor Nederland van Canada. In de wed­ strijd om het brons troefde Nederland Rusland af, met Marijke Groenewoud in plaats van Antoinette de Jong. “Eerst baalde ik heel erg van het brons, later dacht ik: die andere landen hebben er wél veel op getraind, logisch dat wij niet hebben gewonnen. Het heeft de KNSB ook wel de ogen geopend: misschien moet de bond concluderen dat voor Nederlanders de individuele afstanden het belangrijkst zijn. En als de bond de ploegen­ achtervolging wel belangrijk vindt, dan moeten we er ook echt voor gaan.” Na het brons had Irene nog de mass start te gaan. Wederom was ze de torenhoge favoriet. Met nog vijf rondjes te gaan viel haar teamgenote Marijke Groenewoud. Irene moest het in haar een­ tje opknappen. “De mass start is nooit een zekerheidje. Je kunt de beste zijn en toch verliezen. Met Marijke had ik afgesproken dat zij de sprint zou aantrekken en ik er dan voorbij zou gaan. Dat kon niet meer, ik moest het zelf doen. De vraag is: wanneer ga je? Niet te vroeg, maar ook niet te laat. Die week had ik er best goed op geoefend, vooral op het aansnijden van de laatste bocht. Toen de Canadese Ivanie Blondin binnendoor ging met nog 200 meter te gaan, dacht half Nederland waarschijnlijk: Irene gaat het niet redden. Maar ik dacht: ik heb hem, mijn trainers en fysio’s wisten dat ook. We hadden zo goed op die bocht getraind.” Toen had je de trilogie binnen. Hoe vaak moest jij je in je arm knijpen? “Heel vaak. Nog steeds, hoor. Op de Spelen in 2018 keek ik met zoveel bewondering naar sporters die goud hadden gewon­ nen, ik dacht: wow: die hebben zo’n gave. Nu ben ik degene met die gave. Een gek gevoel. En dan drie keer goud op een Spelen, bizar toch?” Je hebt de bijna onmogelijke prestatie van Yvonne van Gennip geëvenaard, die drie keer goud won op de Spelen in 1988. Heb je haar gesproken? “Na de 5000 meter kwam ze naar me toe. Ze zei: ‘Nog eentje, hè?’ Het zijn nu wel heel andere tijden, hoor, met een ploegenachtervolging en mass start erbij. Dat had zij in die tijd niet. Vroeger keek ik tegen Yvonne op en het is nog steeds een gek idee dat mensen nu tegen mij opkijken. Als ik op de skeelerbaan in de buurt aan het trainen ben, komen er meisjes met hun vader en moeder kijken. Een vader kwam een keer op me af en zei: ‘Misschien is het wel leuk om even te stoppen, al die meisjes willen met je op de foto.’ Ik stond daar op dat moment helemaal niet bij stil. Maar vroeger stond ik zelf ook naast de skeelerbaan naar Gretha Smit te kijken.” Gave Op de 3000 meter kwam Irene in de laatste rit in actie tegen de Italiaanse Francesca Lollobrigida. “Ik was heel zenuwachtig. De eerste twee rondjes gingen niet goed, ik moet er altijd even in komen. Na een paar rondjes lukte dat en ik wist: als ik zo door blijf gaan, dan red ik het. Tijdens de rit was ik alleen maar met mijn tegenstander bezig, niet met tijden. Van tevoren wist ik: Lollobrigida kan ik wel hebben, maar de rit voor ons reed de Canadese Isabelle Weidemann. Zij had de snelste tijd gereden. Het zou gaan tussen haar en mij. Toen ik over de finish kwam, wist ik nog niet meteen dat ik had gewonnen. Maar toen ik de tijd zag, voelde ik zoveel ontlading. Er viel veel druk van me af. Ik was het meest blij met het goud op de 3000 meter. Het was de eerste afstand na die hele rel. Ik moest laten zien dat er niks aan de hand was, dat de media het fout hadden. Na het eerste goud waren ze ineens mijn beste vrienden. ‘Wat heb je geweldig geschaatst,’ hoorde ik, terwijl ik dacht: twee dagen geleden schreef je nog wat anders over me...” Het was niemand eerder gelukt om in de laatste rit olympisch kampioen te worden. “Dat kreeg ik ook te horen. En van die dingen als: wist je dat zoveel procent van de favorieten het niet haalt? Journalisten zeiden dat, maar ik hoorde het ook als ik thuis naar de supermarkt ging. Eerst begreep ik nooit waar­ om topsporters een klein wereldje houden met weinig mensen om zich heen. En dat voetballers niet graag op plekken komen waar veel mensen zijn. Ze moeten met zoveel mensen praten die er geen verstand van hebben. Nu snap ik hen.” Heb je de race vaak teruggekeken? “Dat moet ik nog steeds doen. De andere races heb ik ook nog niet gezien, ik ben bang dat ik denk: shit, ik had zo de bocht in moeten gaan. Dat ik toch nog te kritisch op mezelf ben.” Vijf dagen later volgde de 5000 meter, ze moest weer in de laatste rit tegen Lollobrigida. “Van vier wedstrijden schaatsen op de Spelen word je niet moe, hoor. Maar dat iedere keer weer opladen, daar ga je kapot aan. Weidemann was beter op de 5000 meter dan op de 3000 meter, dus dat was nog even gevaarlijk. Zij reed 6.48, ik dacht: dit is wel heel hard. Ik had dat nog maar een keer eerder gereden. Op gevoel heb ik mijn eigen rit opgebouwd, ik wist niet hoe ik ervoor stond. Maar in het laatste rondje zag ik dat er een groen balkje achter mijn naam stond. Normaal gesproken pak ik in die laatste ronde altijd veel tijd op de rest, ik wist dus wel dat het ging lukken.” Irene vermorzelde haar concurrenten, reed 6.43,51 “Ik had ook nog een olympisch en Nederlands record gereden, daar was ik blij mee. De 3000 meter was weliswaar ook een olympisch record, maar ik had niet laten zien wat ik in me had. Nu had ik dat wel gedaan.” Daarna stond de bewuste ploegenachtervolging op het programma. “Gelukkig was er tussen Ireen en mij niks aan de hand. Wij hadden tegen elkaar gezegd: ‘Wij weten hoe het zit.’ Maar we waren er wel mee bezig. Dan moesten we samen lachen in de training en dachten we: nu denken mensen vast dat wij aan het toneelspelen zijn. Ireen en ik wisten niet meer wat voor houding we moesten aannemen.” Keek je door die negatieve lading ook een beetje tegen de ploegenachtervolging op? “Nee. Ireen en ik waren zo goed in vorm. Zij had goud ge­ wonnen op de 1500 meter en ik op de 3000 en 5000 meter. Ik dacht: het moet lukken. We waren de beste combinatie, maar je moet ook nog samen kunnen rijden. Een maand eerder waren we nog Europees kampioen geworden, samen met Antoinette de Jong. Maar bij de ploegenachtervolging hoef je niet altijd drie van de beste rijders te hebben, je moet als team goed zijn. Bij ons liep het niet.” In de halve finale verloor Nederland van Canada. In de wed­ strijd om het brons troefde Nederland Rusland af, met Marijke Groenewoud in plaats van Antoinette de Jong. “Eerst baalde ik heel erg van het brons, later dacht ik: die andere landen hebben er wél veel op getraind, logisch dat wij niet hebben gewonnen. Het heeft de KNSB ook wel de ogen geopend: misschien moet de bond concluderen dat voor Nederlanders de individuele afstanden het belangrijkst zijn. En als de bond de ploegen­ achtervolging wel belangrijk vindt, dan moeten we er ook echt voor gaan.” Na het brons had Irene nog de mass start te gaan. Wederom was ze de torenhoge favoriet. Met nog vijf rondjes te gaan viel haar teamgenote Marijke Groenewoud. Irene moest het in haar een­ tje opknappen. “De mass start is nooit een zekerheidje. Je kunt de beste zijn en toch verliezen. Met Marijke had ik afgesproken dat zij de sprint zou aantrekken en ik er dan voorbij zou gaan. Dat kon niet meer, ik moest het zelf doen. De vraag is: wanneer ga je? Niet te vroeg, maar ook niet te laat. Die week had ik er best goed op geoefend, vooral op het aansnijden van de laatste bocht. Toen de Canadese Ivanie Blondin binnendoor ging met nog 200 meter te gaan, dacht half Nederland waarschijnlijk: Irene gaat het niet redden. Maar ik dacht: ik heb hem, mijn trainers en fysio’s wisten dat ook. We hadden zo goed op die bocht getraind.” Toen had je de trilogie binnen. Hoe vaak moest jij je in je arm knijpen? “Heel vaak. Nog steeds, hoor. Op de Spelen in 2018 keek ik met zoveel bewondering naar sporters die goud hadden gewon­ nen, ik dacht: wow: die hebben zo’n gave. Nu ben ik degene met die gave. Een gek gevoel. En dan drie keer goud op een Spelen, bizar toch?” Je hebt de bijna onmogelijke prestatie van Yvonne van Gennip geëvenaard, die drie keer goud won op de Spelen in 1988. Heb je haar gesproken? “Na de 5000 meter kwam ze naar me toe. Ze zei: ‘Nog eentje, hè?’ Het zijn nu wel heel andere tijden, hoor, met een ploegenachtervolging en massa start erbij. Dat had zij in die tijd niet. Vroeger keek ik tegen Yvonne op en het is nog steeds een gek idee dat mensen nu tegen mij opkijken. Als ik op de skeelerbaan in de buurt aan het trainen ben, komen er meisjes met hun vader en moeder kijken. Een vader kwam een keer op me af en zei: ‘Misschien is het wel leuk om even te stoppen, al die meisjes willen met je op de foto.’ Ik stond daar op dat moment helemaal niet bij stil. Maar vroeger stond ik zelf ook naast de skeelerbaan naar Gretha Smit te kijken.” Tanden Na de Spelen volgde nog het WK allround in Hamar. “Jillert zei: ‘Alle grote schaatsers worden een keer wereldkampioen allround.’ Ik wilde daar per se bij horen. Ik wist dat als ik erop zou trainen, ik ver zou kunnen komen, maar ik had niet verwacht dat het meteen zou gaan lukken.” Dat besef kwam toen ze de 500 en 1500 meter had gereden. Irene, specialist op de lange afstanden, wist de schade op de kortere afstanden te beperken. Haar grote concurrent, de Japanse Miho Takagi, ging aan de leiding na de eerste dag. “Miho reed de 500 meter in 38 seconden. Ik kan best snel zijn, maar heb een trage start. Ik kan veel als ik erop train, maar dat had ik niet gedaan, mijn focus lag op de Spelen. Die 500 meter reed ik voor mijn doen best goed, in 39 seconden. Op de 1500 meter moest ik tegen Miho. Iedereen dacht: je moet dicht bij haar blijven, anders red je het niet. Maar Miho schoot bij de start al zover bij me vandaan. Ik probeerde haar bij te houden, maar werd te gehaast. Na twee ronden was ik bekaf. Ik reed op mijn tandvlees, er was een titel te verdelen. Na de1500 meter stond ik derde in het klassement, maar ik kon amper meer lopen.” Heb jij ambities om die 1500 er ook bij te pakken? “Soms denk ik daar weleens aan. Ik ben een keer vierde gewor­ den bij een wereldbekerwedstrijd, dat smaakte naar meer. Maar ik train er niet op en ik kan niet alles...” Op de tweede dag stelde ze haar wereldtitel veilig door zes seconden goed te maken op Takagi op de 5000 meter. In Hamar was er in tegenstelling tot Beijing wel publiek aanwezig. Hoe mooi was het om je wereldtitel met je familie en vrienden te kunnen vieren? “Mijn familie is opgegroeid met het WK allround. De oudere generatie is daar sowieso mee opgegroeid. Mijn man Dirkjan, mijn vader, schoonouders, fans uit het dorp, en zelfs de schoon­ ouders van mijn zus waren er. Het was de laatste wedstrijd van het seizoen, geweldig dat zij erbij konden zijn. Dirkjan rende naar beneden en vloog over het hek toen ik had gewonnen, het scheelde weinig of al zijn tanden lagen eruit.” Na het WK moest je je nóg een keer opladen voor een wereldbekerfinale. Hoe deed je dat? “Na afloop van het WK was. ik helemaal leeg. Ik weet nog dat ik in de auto zat naar een training en spontaan begon te huilen. Ik verontschul­digde me bij mijn trainers, zei: ik weet niet wat er met aan de hand is, hoor. Zij zeiden: ‘Neem rust, train maar niet, hopelijk heb je wat energie om een race te rijden. De 1500 meter had ik afgezegd, de 3000 meter reed ik wel. Ik won hem, maar iedereen zag: Irene kan niet meer.” Fotomodel Hoe reageerde jouw familie na die drie gouden medailles en de wereldtitel? “Ze waren zo trots. Mijn vader, broers en zus hebben gezien hoe hard ik ervoor heb gewerkt de afgelopen jaren. In trainin­ gen verzaakte ik nooit. Zij weten dat ik er heel veel voor op heb gegeven.” Het verhaal van de familie Schouten is bekend. Terwijl Irene en voorheen ook nog haar oudste broer Simon op wereld­ niveau schaatsten, werd er thuis in Andijk een internationaal opererend bloembollenbedrijf draaiende gehouden. Toen moeder Jolanda, de spil van het gezin, in november 2016 getroffen werd door een hersenbloeding, veranderden hun levens drastisch. De zorg kwam aan op vader Klaas en de kinderen, maar met de ambities van Irene werd ook rekening gehouden. Voelde het ook als een opluchting omdat je het hebt kunnen waarmaken? “Ja, zij hebben er zo aan bijgedragen. Als het in Beijing niet was gelukt, dan zou dat toch een teleurstelling zijn geweest, ook omdat zij zoveel voor mij hebben gedaan.” We kennen jouw vader als een nuchtere man. Zei hij dat hij trots op je was? “Ja, en toen ik thuis was, zag ik nog een filmpje van hem. Ze hadden met zijn allen in de kroeg op een groot scherm gekeken naar de 3000 meter. De race was klaar en het feest was begonnen, maar mijn vader stond nog in zijn eentje te kijken toen ik op het podium stond. Niemand keek, behalve mijn vader, met tranen in zijn ogen. Zo lief.” Wat heeft je moeder ervan meegekregen? “Twee jaar geleden kon ze nog zinnen zeggen en grap­ jes maken. Dan riep ze op de bank voor de tv: ‘Hup Irene, ik ben zo trots.’ Nu kan ze dat niet meer. Ze heeft een tijd in een verzorgingshuis gewoond, maar tijdens de coronapandemie mochten er geen mensen op bezoek komen en werd ze niet meer geprikkeld. Het ging steeds slechter met haar. We hebben met zijn allen besloten dat ze weer thuis moest wonen, bij mijn vader. Hij krijgt nu hulp van een mantelzorger. Het gaat nog steeds niet beter met haar, maar het is nog te vroeg om er iets over te zeggen. Nu ze thuis weer rust heeft, hopen we dat er vooruit­ gang komt. Mijn moeder heeft mijn medailles gezien, ik was haar ‘kampioen’. Maar de laatste tijd ben ik vooral haar model. Dan ziet ze een tijdschrift waar ik in sta, en roept ze: ‘Foto­ model.’” Vergunningen Wie denkt dat een wereldkampioen allround en drievou­dig olympisch kampioen het na het seizoen rustig aan kan doen, heeft het mis. “Vanaf april had ik bijna elke dag allerlei commerciële dingen op het programma staan of interviews. Familie en vrienden schoten er nog steeds bij in. Met de familie organiseren wij best veel feestjes. Vorig jaar had ik thuis afgesproken: na de Spelen ben ik overal bij. Bij ons in de buurt is er ieder jaar kermis, het feest waar we naar uitkijken. We organiseren voor de kermis altijd een borrel, daarna gaan we met zijn allen naar de kroeg. Ik had beloofd dat ik die borrel na de Spelen zou organiseren.” Lachend: “Uiteindelijk moest ik skeelerwedstrijden afzeggen, omdat ik die kermisborrel moest organiseren.” Naast alle drukte stond er ook nog een bruiloft op het programma. Op 18 juni trouwden Irene en Dirkjan. “Het was fantastisch. Precies zoals ik me had voorgesteld. Met al mijn familie en vrienden in de tuin, en met veel bloemen om ons heen.” Hoe heb jij in dit jaar ook nog een huwelijk kunnen organiseren? “Ik heb in Beijing best wat geregeld. Ik had daar ’s avonds toch niks te doen, had geen social media en las geen kranten. We zouden bij mijn schoon­ouders in de tuin trouwen, er zou daar een tent worden geplaatst. Maar de versiering, de verlichting, wc’s, vergun­ningen... dat moest alle­maal nog geregeld worden. Dirkjan dacht: laat haar maar gaan, ze heeft anders niks te doen daar.” Waarom is Dirkjan jouw droomman? “Wij lijken op elkaar, hij komt ook uit West­ Friesland, we zijn allebei nuchter en sportief. Mijn vader doet bepaalde dingen die ik heel irritant vind, Dirkjan doet die precies hetzelfde. Zo is hij heel makkelijk met spullen en hij staat altijd voor iedereen klaar. Dirkjan lijkt op mijn vader.” Lachend: “Ze zeggen toch ook altijd dat je iemand zoekt die op je vader lijkt?” Ben jij ook beter gaan schaatsen sinds je met Dirkjan samen bent? “Dirkjan heeft me gelukkiger gemaakt, misschien dat dat ook helpt op de ijsbaan. Door hem heb ik meer houvast gekregen. Na een zware training of een trainingskamp weet ik: er is iemand thuis die op me wacht. Bijna alle schaatsers wonen in Heerenveen, ik woon in Hoogkarspel. Hij weet dat ik veel moet reizen en laat mij in m’n waarde. Als ik laat thuiskom, weet hij: Irene is moe, ik moet haar even met rust laten.” Jouw vader had geëist dat hij met jou mocht trouwen als hij binnen een uur een kar tulpen kon bossen. Is dat gelukt? Lachend: “Als Dirkjan zich kwaad maakt, dan lukt hem dat ook nog. Hij is een harde werker. Soms werkt hij mee in de tulpenboerderij. Dirkjan heeft zijn eigen timmerbedrijf en is hartstikke druk, maar hij vindt het ook leuk om mijn broers, die het bedrijf van mijn vader hebben overgenomen, af en toe een dagje te helpen.” Elfstedentocht Valt er nog meer te wensen nu je alles hebt bereikt waar je van droomde? “Ik weet: beter dan dit gaat niet zomaar gebeuren. Ik vind schaatsen nog steeds het leukste wat er is. Nu heb ik de Spelen van Milaan als doel. Ik wil blijven winnen, want heb een hekel aan verliezen. Dat is mijn motivatie, om te blijven winnen. En als het goed blijft gaan, kan ik al­ tijd nog die 1500 meter erbij doen... Maar als ik volgend jaar niet meer kan winnen en er geen lol meer aan beleef, dan stop ik. Dan heb ik een geweldige carrière gehad.” Het is geen geheim dat jij graag nog eens de Elfstedentocht zou willen rijden en winnen. “Als die er komt, dan zet ik daar alles voor opzij. En als die komt tijdens de Olympische Spelen in 2026, dan ga ik niet naar Italië.” Je bent inmiddels tante. Lonkt huisje, boompje en dat beestje soms ook? “Vorig jaar was ik totaal niet met kinderen bezig. Nu maak ik meer tijd voor mijn vriendinnen die kleintjes hebben, en mijn zus heeft een kindje gekregen. Als ik naar verjaardagen ga, sta ik tussen de kinderen.” Lachend: “Ineens ben ik in een andere fase terechtgekomen. Maar ik wil eerst nog schaatsen. Als dat niet meer gaat, dan ga ik voor het moederschap.” Helden Magazine 64 Het verhaal van Irene Schouten komt voort uit Helden Magazine 64. In het dubbeldikke eindejaarsnummer blikken we terug op het sportjaar 2022 én is er volop aandacht voor het WK Voetbal in Qatar. Naast Schouten sier ook Virgil van Dijk de cover. Voor Schouten kon het jaar 2022 niet op. In de WK-special lees je interviews met Denzel Dumfries, Matthijs de Ligt, Cody Gakpo en Soufiane Touzani. Daarnaast vertellen vriendinnen Candy-Rae en Laura Benschop over hun leven met WK-gangers Daley Blind en Davy Klaassen én een reconstructie van het masterplan van Van Gaal. Verder in deze editie een uitgebreid interview met olympisch shorttrackkampioen Suzanne Schulting en coach Jeroen Otter. Een terugblik op een bewogen wielerjaar met Merijn Zeeman, Kjeld Nuis kende een jaar vol pieken en dalen én Annemiek van Vleuten presteerde het onmogelijke. Daarnaast liet Dylan van Baarle zien dat zijn tweede plek op het WK in 2021 geen toeval was en is Luc Steins de handballende Messi van Paris Saint-Germain. Thomas Krol won op zijn eerste Spelen meteen goud en zilver. Maar het ging niet vanzelf. Giovanni van Bronckhorst kende een geweldig eerste jaar bij Rangers FC. John van ’t Schip won in 1987 de Europa Cup II met Ajax en Hennie Stamsnijder won in 1981 als eerste Nederlander de wereldtitel veldrijden. Als laatste wil Susila Cruijff het gedachtegoed van haar vader voortzetten en blikt voetbalster Vanity Lewerissa terug op een moeilijke tijd. Wil je het hele nummer lezen? Bestel Helden Magazine 64 via onze webshop. Geen inspirerende sportverhalen missen van jouw Nederlandse sporthelden? Kies het abonnement dat bij jou past en word abonnee.

Jetze Plat (30) is al jarenlang de te kloppen man in het handbiken en op de paralympische triatlon. In Tokio pakte hij in vier dagen tijd drie keer goud. Hij is een inspiratiebron voor velen. Helden vroeg hem naar zijn helden. Ernst van Dyk “In 2008 mocht ik naar Beijing met een talententeam om naar de Paralympics te kijken. Ik was net zeventien, was een nationaal handbiketalent. De Zuid-Afrikaanse handbiker Ernst van Dyk, een beer van een vent, won goud in China. Ernst had toen al heel veel gewonnen, was een icoon in het handbiken. Door hem ging ik na 2008 veel professioneler met mijn sport om, maar ik ging niet blindelings kopiëren wat hij deed. Ik ben van jongs af aan al eigenwijs, heb altijd graag mijn eigen weg uitgestippeld met hulp van mensen om me heen. Bovendien wist ik toen al dat de aanpak van een ander niet een blauwdruk voor succes bij mij zou zijn. Ik gebruikte Ernst eerder als een stip op de horizon, dacht: als het me lukt om hem op een dag het leven zuur te maken als handbiker, dan zou dat mooi zijn.” Is dat gebeurd? “Ja, ik heb hem meerdere keren verslagen. Ik heb hem ook leren kennen en daardoor werd hij toch een minder grote held voor me dan hij in 2008 nog was. Het is gebeurd dat hij na een wedstrijd die ik won protest tegen mij aantekende. Dat sloeg nergens op. Dat onderstreept mijn opvatting dat het misschien beter is om je held nooit te leren kennen, want dan valt het vaak tegen. Neemt niet weg dat het nog altijd heel knap is wat hij allemaal heeft gepresteerd.” Jij won in Tokio als handbiker de tijdrit, de wegwedstrijd en je won de triatlon. Die drie gouden medailles op de Paralympische Spelen in vier dagen tijd waren ongekend. “Ik ben in 2013 het handbiken en de triatlon op hoog niveau gaan combineren. In Rio won ik goud op de triatlon en brons in de wegwedstrijd handbiken. Het is een flink proces geweest om in beide onderdelen de beste te worden. Onwerkelijk dat het gelukt is.” Misschien hangt een foto van jou op de koelkast bij veel jonge handbikers en triatleten, ben jij voor hen die stip op de horizon? “Dat is toch een vette eer? Ernst van Dyk motiveerde mij om elke dag alles uit mezelf te halen. Alleen maar gaaf als jonge gasten in weer en wind aan het trainen zijn met in hun hoofd om op een dag mij te verslaan.” Ben jij je ervan bewust dat mensen jou als een inspiratiebron zien? “Stiekem wel steeds meer. Als mensen me maar niet zo op een voetstuk plaatsen dat ze niet meer op mij af durven te stappen. Ik ben altijd heel toegankelijk en bescheiden geweest en dat is niet veranderd door de prijzen die ik heb gewonnen. Ik jaag in eerste instantie gouden medailles na, maar ik zie het ook als mijn roeping om mijn sport bekender te maken. De achterliggende gedachte daarbij is dat ik mensen in revalidatiecentra wil laten zien dat met een beperking het leven niet voorbij is.” Vragen talenten je vaak om tips? “Ja, ik ontmoet geregeld mensen die net zijn begonnen met handbiken en hen probeer ik te helpen. Via sociale media krijg ik ook vaak vragen. Of ze vertellen me hun verhaal en laten me weten dat ze voor hun gevoel weer vrijheid hebben sinds ze de handbike hebben ontdekt. Daar word ik dan weer heel blij van. Tijdens wedstrijden moedig ik jonge talenten ook vaak aan. Ik ben iemand die mensen graag motiveert.” Ouders Hans en Maria Mijn moeder is drie jaar geleden op zestigjarige leeftijd overleden aan beenmergkanker. Ruim een jaar eerder werd de ziekte bij haar geconstateerd. Wat ik zo verdrietig vind, is dat zij nog helemaal niet klaar was met het leven. Mijn vader en moeder zijn zo belangrijk voor me geweest, zeker toen ik jong was. Zij hebben ervoor gezorgd dat ik ondanks mijn lichamelijke beperking al vroeg heel zelfstandig werd. Het belangrijkste besluit is dat ze ervoor hebben gekozen om mij in m’n jeugd op een handbike te zetten en daarop naar school te laten gaan, in plaats van dat ik elke dag met de taxi werd gebracht en gehaald. Dat is een levensbepalende beslissing geweest.” Er werd thuis geen uitzondering voor jou gemaakt, toch? “Ik moest ook gewoon helpen in het huishouden, de afwas doen. Ik kreeg ook niet meer aandacht dan m’n oudere broer Matthijs, oudere zus Kirsten en jongere zus Marit.” Wat is de invloed van je ouders geweest op je sportcarrière? “Nou, ze lieten me vooral heel erg vrij. Maar wat ik zeker van hen heb meegekregen, is dat je ergens voor moet knokken. Ik ben van jongs af aan een doordouwer, een aanpakker. Mijn ouders hebben ook veel meegemaakt en ook altijd heel hard gewerkt. Mijn vader heeft een autospuiterij, ze hadden vier kinderen thuis van wie er één een beperking had. Er was altijd wel wat. Bewonderenswaardig wat ze hebben opgebouwd ondanks allerlei tegenslagen. Bij ons thuis werd ook nooit geklaagd. Ik was dus ook van het niet zeuren, maar dat had ook een nadeel: ik kropte dingen heel erg op. Nu weet ik: een keer klagen of je frustraties uiten, mag best als dat oplucht.” Hoe moeilijk vond je het dat je moeder het niet meer mee heeft mogen maken dat je drie keer goud won in Tokio? “Mijn moeder ging het sowieso niet om die gouden medailles, ze was net zo blij en trots op me geweest als ik vierde was geworden in Tokio. Mijn moeder wees me er altijd op dat het bijzonder is dat ik dit mag doen, dat ik de wereld over reis en met mijn sport m’n geld verdien. Ik mis mijn moeder vooral in het dagelijks leven. Als ik raad nodig had bij bepaalde keuzes die ik moest maken, ging ik vaak naar mijn moeder toe. Zij had altijd zo’n nuchtere kijk op dingen.” Praat je nog met haar, hoewel ze er niet meer is? “Ik ben geregeld bij haar graf. Op die momenten kijk ik eerder of alles netjes is, dan dat ik tegen haar praat.” Alessandro Zanardi “Hij is eerst autocoureur geweest, heeft in de Formule 1 gereden. Door een zware crash verloor hij beide benen, waarna hij zich ging toeleggen op het handbiken. Alessandro is een ongelooflijke inspiratiebron voor me geweest. Dat is hij nog steeds, want hij is er gelukkig nog, al is dat door weer een ongeluk, twee jaar geleden, niet in de beste staat van leven. Hij is voor mij een held omdat hij geweldige prestaties geleverd heeft, maar daarnaast is hij ook een fantastisch mens. We waren concurrenten, maar hadden op of rond het podium ook altijd goede gesprekken.” Hij is ook een toonbeeld van veerkracht. “Absoluut. De bevlogenheid als coureur nam hij mee in zijn nieuwe sport. Met een nieuw lichaam ging hij opnieuw all-in. Hij keek altijd of hij met zijn materiaal nog een verschil kon maken, liep op dat vlak altijd voorop. Alessandro zorgde daarmee dat ik daar oog voor ging hebben. Maar waar ik hem ook om bewonderde, is dat hij ook nog heel toegankelijk en vriendelijk was. Je wil niet weten hoe groot hij is in Italië. Als ik zag hoe het er bij hem aan toeging... Iedereen wilde wat van hem. Ik zou af en toe helemaal gek zijn geworden, hij niet.” Waar was jij toen je hoorde dat hij twee jaar terug opnieuw een zwaar ongeluk had gekregen, dat hij tijdens een training tegen een vrachtwagen was geklapt en maanden vocht voor zijn leven? “Ik was op trainingsstage. Lange tijd wist niemand echt hoe het ervoor stond met hem, of hij het zou overleven. Nog altijd is de situatie heel triest. Hoeveel pech kan een mens hebben? Alessandro zocht altijd de rand op. Hij deed tijdens wedstrijden en trainingen soms dingen waarvan ik dacht: dat had ook heel anders af kunnen lopen. In zijn hoofd dacht hij misschien nog steeds dat hij Formule 1-coureur was. Dat was ook zijn kracht, want voor zijn doen ging alles na het autoracen in slow motion.” Wanneer heb je hem voor het laatst gezien? “Bij het WK in Emmen in 2019 waar ik de wereldtitels op de tijdrit en in de wegwedstrijd pakte. We hebben daar ook nog gezellig met elkaar gekletst.” Ben jij iemand die contact probeert te zoeken met familie of vrienden? “Ik heb weleens geappt met mensen die dicht bij hem staan om mijn medeleven te tonen. Tegelijkertijd wil ik me juist niet opdringen. Ik denk dan snel: zitten ze wel op mij te wachten? Zanardi is ook de laatste om wie ik me zorgen hoef te maken of mensen wel medeleven met hem tonen.” Broer Matthijs “Matthijs heeft me ook erg geholpen om de puzzelstukjes in mijn leven op de juiste plek te krijgen. Mijn broer is zes jaar ouder dan ik, maar betrok me overal bij. Alles wat hij deed, wilde ik ook. Hij reed bijvoorbeeld op brommertjes, dus ging ik dat ook doen. Ik moest het door mijn lichamelijke beperking wel allemaal op mijn eigen manier doen. Dus bedacht ik manieren waarop ik toch kon doen wat Matthijs deed. Onbewust motiveerde hij me extra om dingen voor elkaar te krijgen. Matthijs was belangrijk bij het opbouwen van zelfvertrouwen en zorgde er ook voor dat ik tegen een stootje kon. Als ik met Matthijs was, dan gingen we geregeld over het randje. Ik viel geregeld en dat zorgde er ook voor dat ik sterker en zelfstandiger werd. Daardoor kon ik er ook beter mee omgaan als er op school een keer iets werd gezegd wat niet zo leuk was. Ik ben nooit heel erg gepest, hoor, het was alleen even een issue toen ik naar de middelbare school ging, waar niemand me kende. Sommigen moesten even aan me wennen. En dan waren er weleens opmerkingen waar ik verdrietig van werd. Maar ja, dat heeft bijna elk kind toch? 'Ik ben nooit heel erg gepest, hoor, het was alleen even een issue toen ik naar de middelbare school ging, waar niemand me kende. Sommigen moesten even aan me wennen' Ik was dus niet echt een prooi voor pesters, ben ook altijd wel zelfverzekerd geweest, ook door de sport. Ik was ook van jongs af aan aan het sporten, gebruikte altijd mijn schouders en armen. Zowel mentaal en fysiek was ik op sommige punten ook weer verder dan mijn leeftijdgenoten.” Je hebt inderdaad een indrukwekkend bovenlichaam. “De spieropbouw heb ik van jongs af aan gehad. Mijn moeder zei altijd voor de grap dat ik zulke grote handen heb, doordat ik honderd keer per dag viel en me altijd op moest vangen met m’n handen. Vanaf het moment dat ik kon lopen, gebruikte ik al m’n armen als ik een trapje op moest. Fietsen deed ik ook al vanaf heel jong met behulp van m’n armen. Daardoor ontwikkelde mijn lichaam al vroeg spieren.” Als ik dat zo hoor, ben jij ook wel een toonbeeld van veerkracht. “Het is voor mij vanzelfsprekend dat dingen gaan met vallen en opstaan. Letterlijk en figuurlijk. Als het tegenzit, ga ik niet als een dood vogeltje in de hoek zitten. Ik zoek juist meteen naar oplossingen. Het heeft ook met mijn mindset te maken, ik ben van nature nu eenmaal iemand die het glas half vol ziet. Na een tegenslag treur ik niet te lang. Een jaar voor de Paralympics liep ik bij een ongeluk met de motor een scheur in een nekwervel op. Daar baalde ik even flink van. Daarna dacht ik: aan die blessure kan ik niets veranderen, maar wat kan ik doen om mijn herstel te bespoedigen en niet te veel achterstand op te lopen? De coronapandemie was voor elke sporter op weg naar Tokio ook een tegenslag. Ik was met een fietsmaat naar Spanje gereden om te trainen toen daar de lockdown begon. We mochten niet meer op de weg fietsen, dus na drie dagen zijn we het hele stuk weer teruggereden. Je kunt gaan treuren en balen, maar ook bedenken wat je wél kunt doen. Met mijn broer heb ik de corona-tijdritcompetitie in het leven geroepen. Met zijn tweeën hebben we in de polder in Noord-Holland wedstrijdjes gedaan. Matthijs op de racefiets, ik op de handbike. De beste tegenstander is m’n broer, daar wil ik nooit van verliezen. We reden ons het snot voor ogen. Hij heeft me geholpen om af en toe echt diep het rood in te gaan om te proberen hem voor te blijven. Een geweldige manier om fit en gemotiveerd te blijven. Een stukje van mijn gouden medailles komt ook zeker Matthijs toe.” Hoe onderhoud jij je lichaam? “Van huis uit heb ik altijd meegekregen dat ik gezonde voeding moest gebruiken. In aanloop naar belangrijke wedstrijden zorg ik altijd dat ik alle voedingsstoffen tot me neem: dus voldoende eiwitten en koolhydraten. Ik heb een duidelijk voedingsschema, weet precies wat ik eet. Ik ben daar al jaren mee bezig. Doordat ik dat goed heb uitgezocht, hoef ik ook niet te compenseren met allerlei shakes. Ik spar geregeld over mijn voedingsschema met een diëtist. Maar denk nou niet dat ik een Excelsheet heb waarop tot op de gram nauwkeurig genoteerd staat wat ik elke dag mag eten. Met voeding is het vooral ook een kwestie van gezond verstand gebruiken. Dus niet te veel ongezonde dingen eten. Die haal ik dan ook niet in huis. Als je bij mij de koelkast opentrekt, zie je alleen maar gezonde dingen. Kwark, groente, water.” Je bent ook ambassadeur van Campina. “Klopt. Campina moedigt mensen aan om gezonder te leven doormiddel van een goed ontbijt en voldoende beweging. Ik vind het ook belangrijk dat in deze tijd mensen erop worden gewezen hoe ze gezond kunnen leven en kunnen werken aan hun fysieke gezondheid.” Kees van Breukelen “Guido Vroemen is mijn coach en Johan Versluis is mijn krachttrainer. Zij vormen mijn begeleidingsteam. En Kees is mijn klankbord op de achtergrond. Kees heeft mij op mijn tiende m’n eerste handbike uitgeleend waarmee ik mee kon doen aan wedstrijden. Hij was een beetje mijn sportvader, heeft me zien opgroeien. Kees is mijn hoofdcoach geweest tot 2011. Hij is van huis uit geen trainer, is vroeger gymdocent geweest. En hij heeft zelf veel gehandbiket omdat hij een bedrijf in handbikes had. Kees maakte mij heel zelfstandig als sporter, liet mij altijd opschrijven wat ik aan het doen was en dat evalueerden we dan. Hij heeft nooit een schema voor me opgesteld, dat moest ik zelf doen. Door daarna gesprekken te voeren, leerde ik mezelf kennen en dingen herkennen die mij hielpen om zelf een goed trainingsschema op te stellen. Ik zal ook nooit vergeten dat hij rond de Paralympics in Beijing van 2008 een A4’tje had gemaakt. Op dat papiertje stond dat ik in Londen, in 2012, nog geen medaille zou halen, in Rio zou ik één medaille pakken en in Tokio moest het dan twee keer goud worden. Ik combineerde het handbiken toen nog niet met de triatlon. Wat hij destijds op het A4’tje schreef, is precies uitgekomen: geen medaille in Londen, brons in Rio en twee keer goud met handbiken in Tokio. Daar blijkt achteraf wel uit hoe goed hij mij toen al kende. Maar dat A4’tje, dat ik nog steeds heb, vertelt ook hoe weinig druk hij me oplegde, hij kwam niet met te ambitieuze plannen, wist ook heel goed dat het niveau heel hoog was en dat ik echt wel een paar jaar nodig had om te leren en aan te pikken bij de wereldtop. Ook nadat hij stopte als mijn coach, was hij nog jarenlang degene die ik als eerste belde na een wedstrijd. Hij gaf dan ook altijd heel goede feedback.” Spreek je Kees nog vaak? “Ja. Ik organiseer eens per jaar een etentje met mijn begeleidingsteam en nodig Kees ook altijd uit. Vorig jaar zei Kees: ‘Ik wil heel graag nog bij de etentjes zijn, maar ik wil niet langer deel uitmaken van jouw begeleidingsteam, want ik kan je niet zoveel meer leren.’ Dat siert hem. Neemt niet weg dat hij nog altijd belangrijk is voor me. Ik bel hem nog steeds als ik vragen heb of ergens mee zit. Kees is ook een beetje mijn mental coach.” Maarten van der Weijden “Heel knap dat hij, nadat hij genezen was van leukemie, er toch in geslaagd is om olympisch kampioen openwater te worden. Maar wat Maarten voor mij echt een held maakt, is dat hij zijn naam en de sport is gaan gebruiken om geld in te zamelen voor de bestrijding van kanker. Zo mooi dat iemand zich met ziel en zaligheid inzet voor de goede zaak. Door de ziekte van mijn moeder kwam dat nog dichterbij. Als topsporter ben je, zeker in de beginjaren, vooral met jezelf bezig. Elke dag neem je beslissingen die om jou draaien. Langzaamaan kom ik in de fase dat ik het ook leuk vind om anderen te helpen. Maarten heeft die switch als geen ander gemaakt. Hij verzint ook nog eens unieke uitdagingen die enorm aanslaan. Ga het maar bedenken om een Elfstedentocht van tweehonderd kilometer te zwemmen. En zorg dan ook nog maar eens dat het hele land jou op de voet volgt. Petje af. Ik heb Maarten een paar keer ontmoet, kan niets aan hem bedenken waarom hij ook maar een beetje minder mijn held is dan ik al vond.” Maarten stopte in 2008 als topsporter, vlak nadat hij olympisch goud had gewonnen. Er komt een dag dat ook aan jouw hegemonie een einde komt. “Ik hoop dat ik de touwtjes zelf in handen hou, dat ik voor die tijd al heb gezegd dat het mooi is geweest.” Jij hebt afgelopen jaren alle doelen behaald, alles gewonnen wat je wilde winnen en je bent al tijden ongeslagen. Hoe belangrijk is dat voor je? “Ik vind het heel belangrijk dat ik alles heb gewonnen wat ik wilde winnen, maar al die overwinningen zijn ook ten koste gegaan van dingen. Jarenlang heb ik niet eens doorgehad wat ik allemaal heb gedaan en gelaten om mijn doelen te bereiken. Sinds Tokio zie ik meer in wat ik allemaal voor mijn sport moet laten. Ik word een gelukkig mens van gouden medailles, maar ik denk dat ik nog gelukkiger word als buiten de sport het leven ook mooi en goed is. Het is best gevaarlijk als je daar als topsporter over na gaat denken.” Wat zijn nog doelen voor de komende tijd? Je hebt in 2017 de Ironman op Hawaï gewonnen... “De Paralympics in Parijs zijn al over twee jaar en ik wil sowieso daar nog in actie komen. Na Rio had ik meer tijd, had ik de ruimte om me toe te leggen op de Ironman. Want dat vergt een andere manier van trainen. De Ironman in 2017 ging ook nog eens heel erg goed, dus als ik meedoe, dan is het mijn doel om het beter te doen dan destijds. Dat betekent dat ik me nog beter moet voorbereiden. Die ruimte is er nu helaas niet. Verder merk ik dat ik nu niet het vuurtje voel branden zoals ik dat tot en met Tokio voelde. Ik merk dat ik het nu lastig vind om meer dan dertig uur in de week te moeten trainen. De Ironman laat ik voorlopig dus rusten. Het is nu vooral zaak om het vuurtje weer op te poken, om op een rijtje te zetten wat ik nog wil en hoe ik mijn doelen wil bereiken.” 'Ik heb Maarten van der Weijden een paar keer ontmoet, kan niets aan hem bedenken waarom hij ook maar een beetje minder mijn held is dan ik al vond' Wat zit er in je hoofd? Wil je weer voor drie keer goud gaan in Parijs? “Nou, ik heb dit jaar een zijstap gemaakt naar het wheelen van marathons. Dat is ook een heel sterke competitie, die zit ook geïntegreerd in de grote marathons wereldwijd. Ik had dit jaar de marathon van Boston willen doen, maar ik mocht niet meedoen omdat ik nog geen kwalificatietijd kan overleggen. Helaas werd er geen uitzondering voor me gemaakt. Eind dit jaar wil ik meedoen aan de marathons van Londen, New York en Parijs. In mijn achterhoofd zit om op de marathon mee te doen op de Paralympics. Maar tegelijkertijd wil ik voorkomen dat ik een soort circusact word, ik wil wel uitkomen op onderdelen waarop ik ook goud kan winnen. Maar door me toe te leggen op het wheelen van marathons, kan ik wel dat vuurtje in mij weer laten branden.” Maarten is sinds hij stopte wel altijd op zoek gegaan naar nieuwe uitdagingen in het leven. Denk jij dat jij dat ook zal doen als je gestopt bent? “Ik denk dat ik minder de drang zal voelen als Maarten om nog te leven als een op-en-top atleet.” Wat zijn dingen waar je naar uitkijkt als de sportcarrière erop zit? “Ik wil de periode na de sport gebruiken om iets anders eindelijk eens heel goed te kunnen doen. Ik zou het heel vet vinden om talenten – valide sporters en atleten met een beperking – met ziel en zaligheid te helpen. Of ik wil me inzetten voor de gehele Nederlandse sport om te kijken op welke vlakken er nog winst te boeken is. Ik voel heel erg de behoefte om mee te denken en te praten, maar het komt er nu niet van om het goed te doen. Over twee jaar zijn de Paralympics in Parijs alweer. Ik heb nu nog geen tijd om naast mijn sport en sponsorverplichtingen nog een paar uur in de week er iets bij te doen.” Helden Magazine 62 Het verhaal van Jetze Plat komt voort uit Helden Magazine 62. In deze dubbeldikke editie schittert naast Vivianne Miedema, Ruud Gullit op de cover. Gullit spreekt zich uit over Max Verstappen, Marco van Basten, Louis van Gaal, Erik ten Hag, Ronald Koeman, Virgil van Dijk, Memphis Depay en de Black Lives Matter-discussie. De Oranje Leeuwinnen gaan in Engeland proberen hun Europese titel van 2017 te prolongeren. In het EK vrouwenvoetbal gedeelte spraken we met Dominique Janssen, Jackie Groenen, Jill Roord & Lynn Wilms, Shanice van der Sanden en bondscoach Mark Parsons. In Helden Magazine 62 lees je nog meer interviews en reportages over voetbal. Een gesprek met Luis Sinisterra en zijn trotse moeder. Trainer en oud-voetballer Wim Jonk over Johan Cruijff, Louis van Gaal en Dennis Bergkamp. Molukse voetbalhelden Simon Tahamata & Jack Soumaru én keeper van landskampioen Ajax: Remko Pasveer. Ook spraken we de in korte tijd uitgegroeide boegbeeld van de Nederlandse atletiek: Femke Bol, blikken we samen met drievoudig olympisch kampioen, hockeyster Lidewij Welten en een gesprek met Thomas Dekker over een leven van vallen en opstaan. Daarnaast nemen we de carrière door van mountainbike pionier Bart Brentjes. Verder was Tim Montgomery de snelste man op aarde, is Cees Bol sprinter bij Team DSM en is Lewis Hamilton de succesvolste Formule 1-coureur aller tijden. Victoria Koblenko daarnaast interviewde Mister Nice Guy en marathonloper Björn Koreman én hockeyster Marijn Veen vertelt over de moeilijke tijd in aanloop naar het WK. Wil je het hele nummer lezen? Bestel Helden Magazine 62 via onze webshop. Geen inspirerende sportverhalen missen van onze Nederlandse sporthelden? Kies het abonnement dat bij jou past en word abonnee.

Giovanni van Bronckhorst werd vorig jaar trainer van Rangers FC. Hij had meteen succes. Gio haalde de finale van de Europa League, won de Schotse beker en bezorgde zijn ploeg voor het eerst in jaren een Champions League-ticket. We gingen langs in Glasgow. Europa League-finale Giovanni van Bronckhorst voelt zich bij Rangers FC als een vis in het water. Op wedstrijddagen draagt hij verplicht een stropdas, zoals alle genodigde heren in de klassieke, stijlvolle ontvangstruimte van het altijd uitverkochte Ibrox Park. Na de met 4-0 gewonnen competitiewedstrijd tegen St. Mirren ontvangt hij ons in zijn met hout bewerkte directiekamer met oud-lederen fauteuils waar hij een mooie fles rode wijn ontkurkt en we voortdurend worden getrakteerd op binnengebrachte lekkernijen. Geregeld wordt er geklopt. “Boss, can we come in?” klinkt het. De Deputy Speaker of the House of Commons, Dame Eleanor Laing, wil graag met Gio op de foto. “Mag het in de kleedkamer, boss?” Vervolgens gaat hij op de foto met de eerste vrouwelijke voorzitter van, zeg maar, de Britse Tweede Kamer. “Weten jullie wie mij dit jaar ineens belde? Alex Ferguson. Na de kwartfinale in de Europa League die we na verlenging van Sporting Braga wonnen, kreeg ik een vraag van onze algemeen directeur of hij mijn nummer aan meneer Ferguson mocht geven, omdat hij graag contact houdt met managers van Rangers. Mijn zoon Jake zat erbij, dus ik zei als geintje: zullen we dat nou wel doen? Jake keek me aan en vroeg: ‘Papa, ben je serieus?’ Vervolgens heb ik Ferguson al een paar keer vrij lang gesproken. Jake heeft ook een foto met hem gemaakt.” De oud-manager van Manchester United en oud-speler van Rangers appte hem voor de thuiswedstrijd tegen PSV, in de voorronde van de Champions League, ook. “Hij vroeg of hij na afloop naar beneden mocht omdat hij Ruud van Nistelrooij graag wilde spreken. Ik heb ze allebei na die wedstrijd in mijn kantoor uitgenodigd om een glas wijn te komen drinken. Ruud moest helaas snel weg, omdat PSV die avond terugvloog, maar het was wel een geweldig moment. Ferguson is een uur gebleven. Van hem heb ik geleerd dat je spelers voor een belangrijke wedstrijd of voor finales niet moet sparen. Je moet ze altijd laten spelen en ze juist extra hard moet laten trainen om ze te laten voelen dat er iets belangrijks aankomt.” Gio volgde in november 2021 Steven Gerrard op als manager van Rangers FC. Hij won in zijn eerste seizoen de Schotse beker, bereikte de finale van de Europa League en plaatste zich vervolgens met Rangers voor het eerst sinds 2010 weer voor de Champions League. “Het bereiken van de Europa League finale betekende zoveel voor deze grote, traditionele club. Opa’s die met hun kleinkinderen herinneringen ophaalden aan vroeger, prachtig. Natuurlijk was ik teleurgesteld dat we door één gemiste penalty verloren. Maar ik kan daar snel overheen stappen,” zegt Gio over de finale in Sevilla die na 1-1 en strafschoppen werd verloren van Eintracht Frankfurt. “Ik heb als speler en trainer veel finales gespeeld waaronder een gewonnen Champions League finale met Barcelona, een verloren WK finale met het Nederlands elftal en vier gewonnen bekerfinales met Feyenoord. Bijzonder vind ik dat het bereiken van de Europa League finale met Rangers FC mij meer is bijgebleven dan het verliezen van de finale, mede doordat onze materiaalman vlak daarvoor was overleden. Dat we RB Leipzig uitschakelden in de halve finale vormt samen met het kampioenschap van Feyenoord in 2017 mijn mooiste moment als trainer tot nu toe.” Glasgow Rangers bestond 140 jaar toen de club in 2012 failliet werd verklaard, als Rangers FC een doorstart maakte, werd teruggezet naar de vierde divisie, de volgende drie seizoenen promoveerde, in 2016 terugkeerde op het hoogste niveau en in 2021 weer kampioen van Schotland werd. “Tijdens Feyenoord-Rangers voor de Europa League, eind 2019, was ik als ex-speler van beide clubs uitgenodigd om bij de lunch voorafgaand aan de wedstrijd aanwezig te zijn. Met de directie van Glasgow, die ik nog kende van de periode rond de eeuwwisseling dat ik er speelde, zat ik heel leuk over voetbal te praten. Toen Steven Gerrard vorig jaar november tussentijds naar Aston Villa vertrok, hoopte ik al stilletjes dat ze bij mij zouden uitkomen. Dat gebeurde. Ze belden mijn manager Guido Albers om ons uit te nodigen voor een gesprek op een zaterdag in Londen. Ik moest een presentatie geven over m’n werkwijze en plannen. Ik had in mijn tijd in China, toen we door corona niets anders konden dan alleen trainen, al op papier gezet hoe ik met data en video-analyses omga, wat mijn trainingsmethodes zijn, mijn kernwaarden, en hoe ik wil spelen. Nerveus was ik niet, maar wilde de baan wel graag hebben. Mijn presentatie viel heel goed. Die dag hebben ze meerdere kandidaten ontvangen. Zondagavond belden ze dat ze dinsdag naar Nederland zouden komen om het contract af te ronden. Op vrijdag vloog ik naar Glasgow om te tekenen.” Wat zijn jouw kernwaarden? “De eerste is familie. In een team moeten we met elkaar omgaan alsof we familie zijn. Daarna komen focus, passie en strijd. Die kernwaarden hanteerde ik bij Feyenoord al, die keren bij mij altijd terug.” Wie is jouw voorbeeld als trainer? “Pep Guardiola. Door mijn relatie met de City Football Group heb ik een jaar of acht geleden zes maanden in de keuken bij Bayern München mogen kijken. Daar heb ik gezien hoe hij elke dag wedstrijden analyseert, elk detail bestudeert, elk moment bezig is. Ik at een keer een dag voor een Champions League-wedstrijd met de staf mee. Op de wedstrijddag at ik weer mee. Pep zei: ‘Hé, leuk dat je er bent, wanneer ben je gekomen?’ Ik antwoordde: gisteren, we hebben samen aan tafel gezeten. Guardiola was zo gefocust voor de wedstrijd dat hij me niet bewust had gezien. Ik kan weleens een dag afstand nemen, dat ik helemaal niets wil zien of lezen over voetbal. Dan ga ik een serie kijken en golfen. Of ik lees een boek, zoals laatst The Psychology of Money, of over Barack Obama.” Gio heeft als speler bij Feyenoord, RKC, Glasgow Rangers, Arsenal, Barcelona en nogmaals Feyenoord gespeeld en was van 1996 tot en met 2010 international onder trainers als Willem van Hanegem, Leo Beenhakker, Arie Haan, Dick Advocaat, Arsène Wenger, Guus Hiddink, Louis van Gaal, Marco van Basten, Frank Rijkaard en Bert van Marwijk. Lachend: “Ik heb altijd gezegd dat ik de clubs waarvoor ik heb gespeeld, ook wil coachen. Ik zit bijna op de helft met Feyenoord en Rangers. En ik heb inderdaad met een mooi rijtje trainers gewerkt. Wenger was begin deze eeuw bij Arsenal de eerste trainer die met het totaalplaatje bezig was, dus niet alleen met voetbal, maar ook met je rust, je leven, je voeding. Hij was toen al bezig met het verwerken van data in zijn methodes. Ik heb veel van hem geleerd van wat ik nu ook nog gebruik. Ik heb een heel team om me heen dat alles van de spelers meet en bijhoudt, zodat ze zo gezond mogelijk leven en zo fit mogelijk zijn.” Wij hebben je leren kennen als een vriendelijke, rustige jongen. “Ik heb me natuurlijk enorm ontwikkeld. Ik was vroeger heel verlegen, ook nog toen ik aanvoerder was van Feyenoord. Als voetballer ben je nog een van de jongens, maar als trainer moet je helemaal uit je comfortzone stappen. Dan sta je ineens letterlijk voor een groep, moet je leidinggeven. Mijn eerste teambespreking als hoofdcoach van Feyenoord herinner ik me nog heel goed. Dat was aan het eind van het seizoen 2014- 2015, uit bij Heerenveen in de play-offs voor Europees voetbal, nadat Fred Rutten was opgestapt. Rutten zag in mij al een hoofdtrainer, droeg zijn werk heel solidair aan mij over. Het was mijn eerste klus, meteen bij een van de grootste clubs van Nederland.” Het eerste jaar als hoofdtrainer was niet eenvoudig. Je vroeg Dick Advocaat destijds ook als klankbord. “Ik heb nog geen grijze haren, maar ik heb inderdaad een heel zwaar eerste seizoen gehad. We begonnen goed, maar eind 2015 bleven we maar verliezen. Achteraf is het allemaal goed gekomen, maar ik heb soms nachten wakker gelegen. Ik had het geluk dat ik als kind van de club wat meer krediet had bij Feyenoord dan veel andere trainers. Ik wilde in het begin te veel zelf doen. In die tijd heb ik leren delegeren, geleerd dat ik als hoofdtrainer niet alles zelf hoefde te doen. Na ons kampioen- schap in 2017 kreeg ik diverse mooie aanbiedingen. Ik wees ze allemaal af, omdat ik per se met mijn club Champions League wilde spelen.” Gio stopte in de zomer van 2019 na vier seizoenen als trainer van Feyenoord. Hij zwaaide af als een van de succesvolste trainers uit de clubgeschiedenis, won de landstitel, twee keer de beker en tweemaal de Johan Cruijff Schaal. Nadat hij besloot zijn contract in Rotterdam niet te verlengen, besloot hij zich bij de City Football Group – eigenaar van onder andere Manchester City – verder te ontwikkelen als trainer. Begin januari 2020 besloot hij trainer van Guangzhou te worden. In december dat jaar diende Gio zijn ontslag in, omdat hij meer tijd met zijn familie door wilde brengen. Hoe vinden ze het thuis dat je nu in Schotland werkt? “De jongens vinden het prachtig, hebben hun leven in Nederland en wilden thuis blijven wonen. De oudste, Jake, studeert en is heel gelukkig als speler bij de amateurs van Feyenoord. Joshua is een heel goede korfballer, is gekozen in de regionale selectie. Dan moet je een balans vinden. China was een ander verhaal, werd door covid een avontuur dat ik niet had voorzien. We hadden met de familie prachtige plannen gemaakt voor een reis door heel Azië, maar uiteindelijk zat ik negen maanden geïsoleerd in Guangzhou. Mochten het land niet uit, misten verjaardagen, Jake haalde zijn rijbewijs. We zaten daar alleen met de staf, met Jean-Paul van Gastel, Arno Philips en video-analist Yöri Bosschaart en allemaal zonder onze partners. Het was trainen, spelen zonder publiek, reizen en zitten in je hotel.” Johan Cruijff In de periode dat Gio werkzaam was in China trof hij Jordi Cruijff die daar ook werkte op dat moment. “Ik ben een jaar jonger dan Jordi. We hebben vroeger vaak tegen elkaar gevoetbald, hij kon zich dat ook nog herinneren. Jordi en ik hebben avonden lang gesproken over onze tijd als kind bij Ajax en Feyenoord, over zijn vader, over zijn en mijn tijd bij Barcelona. Jordi vertelde ook over zijn tijd op Cyprus en in Israël. En dat hij weleens een wedstrijd had gewonnen waarbij hij blij was dat zijn vader die wedstrijd niet had gezien want die zou de manier waarop ze hadden gewonnen vreselijk hebben gevonden.” Uiteraard heeft Gio ook mooie herinneringen aan Johan Cruijff. “Ik denk dan in de eerste plaats aan het WK van 1974 en aan zijn seizoen bij Feyenoord. Vroeger, bij de jeugdtoernooien, kwam ik hem al geregeld tegen als hij met Jordi meekwam. Ik heb foto’s van Johan en mij uit die tijd. Toen Marco van Basten bondscoach was, at Johan tijdens het EK in Oostenrijk en Zwitserland in 2008 een keer met ons mee. Bij Barcelona sloot hij ook weleens aan bij de lunch. Dan zat je toch met een icoon aan tafel, sprak je drie uur lang over voetbal.” Cruijff zou bij leven nu 75 zijn geweest. Zijn foundation viert dit jaar het 25- jarig jubileum. “Johan heeft als voetballer, coach én mens veel mensen geraakt. Zijn legacy via zijn foundation is blijvend, heel inspirerend hoe hij kinderen met een handicap een glimlach kon bezorgen. Maar ook al die Schoolpleinen14 en de Cruyff Courts zijn voor de jeugd geweldige initiatieven. Ik heb mijn eigen Cruyff Court in Rotterdam. Mooi dat Johan zijn bekendheid op die manier heeft gebruikt.” Gio begon tien jaar geleden samen met zijn vrouw Marieke ook een stichting: de Giovanni van Bronckhorst Foundation. “Via onze foundation krijgen kinderen twintig weken lang één dag in de week ondersteunend onderwijs in vakken waarmee ze het moeilijk hebben. En dat combineren we met sport. Daarin zit de inspiratie van Nelson Mandela die mensen altijd voorhield dat je kapitein moet zijn op je eigen schip, zodat je zelf kunt bepalen welke richting je uitgaat. Voor mij was van kinds af aan duidelijk dat ik voetballer wilde worden, maar veel kinderen worstelen. Als we na die twintig weken afscheid nemen, hopen we dat ze een doel hebben en weten hoe ze dat doel kunnen bereiken. Of ze nou topsporter, brandweerman of verpleegster willen worden. Op deze manier helpen we zo’n 350 kinderen per jaar. Boudewijn Poelmann heeft via de Postcodeloterij gezorgd voor een gezonde financiële basis en verder halen we geld op via acties en veilingen. We organiseren sinds een paar jaar ook summer schools voor kinderen die in Rotterdam nooit op vakantie gaan. Zij komen een week lang elke ochtend naar ons hoofdkantoor achter de Kuip en dan gaan we naar Blijdorp, varen we op de Maas en doen we de hele week leuke dingen. Op die manier gebruik ik mijn status als voetballer.” Het Nederlands elftal Gio speelde liefst 106 interlands, maakte twee WK’s en drie EK’s mee. Van 2008 tot en met het WK in 2010 was hij aanvoerder van het Nederlands elftal. Zijn laatste interland was de WK-finale, die helaas na verlenging met 1-0 verloren ging tegen Spanje. Bij het WK in Zuid-Afrika ontmoette hij bovendien Nelson Mandela. “Dat toernooi was om meerdere redenen bijzonder. Bij aankomst in Zuid-Afrika legde de Nederlandse ambassadeur daar de actuele situatie uit, waarna we allemaal de film Invictus gingen kijken over het winnen van de wereldtitel van het overwegend witte Zuid-Afrikaanse rugbyteam in 1995 in Johannesburg met Mandela als grootste supporter op de tribune. Ik had Mandela al twee keer ontmoet, met het Nederlands elftal in 1999 en later met Barcelona bij hem thuis. Vlak voor we de finale speelden, hoorden we dat er een kunstwerk zou worden gemaakt met afdrukken van handen van spelers die het toernooi zouden winnen in combinatie met de handen van Mandela. Voor we het vliegtuig ingingen, zouden we dan onze handen moeten afdrukken waarna alle spelers een kopie kregen. Het ergste van het verliezen van die finale vind ik misschien wel dat we dat unieke kunstwerk met Mandela zijn misgelopen. Overigens vind ik niet het WK van 2010, maar het EK van 2008 mijn mooiste toernooi met Oranje. Ons probleem was dat we moesten pieken in de eerste poulewedstrijden, tegen de finalisten van het WK van 2006, Italië en Frankrijk. We wonnen ze allebei, maar verloren in de kwartfinale van het Rusland van Guus Hiddink. Het mooie van ervaren coaches is dat zij de wedstrijd die je gaat spelen, in hun hoofd al hebben gespeeld. Dat was ook de kracht van Hiddink. Cruijff kon dat ook. Zij wisten precies wat de tegenstander ging doen.” Je hebt bij het Nederlands elftal en bij Barcelona met Marc Overmars gespeeld. Wat dacht je toen je hoorde van de onthullingen over seksueel grensoverschrijdend gedrag van hem als technisch directeur van Ajax? “Ik was zoals iedereen stomverbaasd. Marc heeft het geweldig gedaan als technisch directeur bij Ajax. In hem schuilde altijd al een handelaartje. Bij Barcelona was hij al bezig met een leven na het voetbal, zo handelde hij in emaillen borden. Maar goed, er zijn blijkbaar ook dingen gebeurd die niet kunnen... In Engeland en dus ook in Schotland word je tegenwoordig extreem gescreend voor je een werkvergunning krijgt. Je moet ook een cursus volgen hoe je binnen een organisatie met vrouwen en kinderen omgaat. Wij hebben bij Rangers meerdere vrouwen in de organisatie, onze teammanager is ook een vrouw. Niemand kijkt daarvan op. Veiligheid op de werkvloer en een goede werksfeer zijn hier heel belangrijk. Het gaat trouwens niet alleen om een veilige omgeving voor vrouwen, maar ook voor mannen. Vergeet dat niet. Ik vergelijk een voetbalclub altijd met een Formule 1-auto, iedereen in de organisatie moet zich zo gedragen dat elk onderdeel functioneert. Af en toe corrigeer ik weleens een speler, bijvoorbeeld als hij te laat komt. Dan zeg ik dat zoiets niet past en dat we het met elkaar moeten doen.” Wat verwacht je van Nederland op het WK in Qatar? “Louis van Gaal kan echt een team neerzetten, in de laatste wedstrijden vond ik het Nederlands elftal heel overtuigend. Dat nieuwe centrum met Jurriën Timber, Virgil van Dijk en Nathan Aké staat. Dan heb je Matthijs de Ligt en Stefan de Vrij nog achter de hand. Nederland is heel stabiel in verdedigend opzicht en heeft aanvallend spelers die het verschil kunnen maken. Memphis is heel bepalend met zijn snelheid en zijn techniek, ik hoop echt dat hij topfit is. Maar Denzel Dumfries staat in mijn ogen symbool voor het huidige voetbal, waarin topteams heel veel energie in een wedstrijd brengen. Als ik denk aan de kansen op het WK, dan denk ik dat je acht kandidaten hebt voor de wereldtitel en daar is Nederland er een van.” Jij hebt Van Gaal ook meegemaakt als trainer. Hoe was dat? “Ik heb hem tussen 2000 en 2002 meegemaakt toen we het WK net niet haalden. Louis is Louis, ik heb hem als trainer en in de privésfeer meegemaakt. Via een gezamenlijke vriend, Benno Leeser van Gassan Diamonds, ontmoeten we elkaar weleens en dat zijn heel prettige contacten.” Van Gaal stopt na het WK als bondscoach, Ronald Koeman volgt hem op. Ben jij ooit bena- derd om bondscoach van Oranje te worden? “Nee. Ik had er zeker over nagedacht als ik was gevraagd. Ik heb de ervaring meegemaakt als speler, ik weet wat het inhoudt om international te zijn, weet hoe je naar een eindtoernooi toewerkt. Zo’n proces leiden en besturen, lijkt me geweldig. Ik was na het laatste EK beschikbaar, was graag bondscoach geworden, mede omdat ik dan in Nederland had kunnen blijven wonen. Ze kozen voor Louis, daar zit ik verder niet mee. Ik zoek er ook niets achter, maar ik zou het geweldig vinden om ooit bondscoach te worden.” De Molukken Giovanni heeft een geweldige carrière als speler gehad en heeft in amper zeven jaar als trainer al mooie successen geboekt. Hij is niet voor niets de trots van de Molukse gemeenschap in Nederland. Veel van hen werden begin jaren vijftig uit Indonesië gerepatrieerd en ondergebracht in Schattenberg, het voormalige concentratiekamp Westerbork. “Wij zijn onlangs met de hele familie een hele dag naar Westerbork geweest. Dan spreek je al snel over ruim zeventig familieleden. Toen we het terrein opliepen, begonnen mijn ooms en tantes te praten. Daar woonde die familie, daar die familie, daar woonde die kampbewaker, daar woonde oma. Heel emotioneel. Ik vond het bijzonder om te zien waar mijn moeder is geboren, waar mijn ooms en tantes zijn opgegroeid. Ze zeiden dat ze het altijd zo koud hadden in die barakken.” De woede over de kille opvang was mede aanleiding voor onder andere de treinkaping in 1977 bij de Punt in Drenthe. “De treinkaping heb ik niet bewust meegemaakt, ik was net twee jaar. Wij woonden toen in Krimpen aan den IJssel. Ik herinner me uit mijn kinderjaren nog foto’s van de begrafenissen en de kisten van de treinkapers op de muur in een gemeenschapsgebouw. Mijn moeder zei dat er destijds bij ons tanks door de straten reden... Voor de Molukkers is het moment dat hun jongens en meisjes zijn neergeschoten bij de bevrijding van de trein een heel zwarte dag in de geschiedenis. Ik heb later gelezen hoe de Molukkers hier na de oorlog zijn opgevangen en behandeld, waar de kapers voor stonden, hoe het leger met warmtesensoren die hele aanval op de kapers had voorbereid en ben ook wel verbaasd hoe dat is afgehandeld. Persoonlijk probeer ik een verbinder te zijn. Ik heb Molukse roots en ben in Nederland opgegroeid, voel me zowel Molukker als Nederlander.” Je bent zoals veel Molukkers heel bescheiden. “Altijd respect tonen, beleefd zijn en je netjes gedragen; zo ben ik opgevoed. Dat zit erin en gaat er nooit meer uit. Zo hebben Marieke en ik ook onze twee zoons opgevoed. Mijn moeder was zestien toen ze me kreeg. Ik heb de eerste zeven jaren van mijn leven samen met mijn moeder bij mijn oma en opa gewoond. Toen ik Mandela in 1999 voor het eerst ontmoette, deed hij me qua postuur heel erg aan mijn opa denken. Mijn opa was een mooie, imposante man die in Indonesië een zware vrijheidsstrijd heeft gevoerd. Opa sprak nooit over die oorlog. Ik herinner me dat hij in een grote stoel zat en op televisie alleen maar oorlogsfilms keek. Soms mocht ik een film uitzoeken in de videotheek en dan koos ik Ben Hur of De Langste Dag, over de landing van de geallieerden in Normandië. Ik was gek op oma en opa Sapulette. Herinner me dat opa me altijd naar bed bracht, liefdevol knuffelde, toedekte en welterusten wenste. Ik knuffelde mijn jongens ook graag, nog steeds trouwens. In mijn jeugd heb ik veel liefde ontvangen en ben ervan overtuigd dat de liefde die een kind in zijn jeugd krijgt, bepalend is voor de toekomst. Op mijn zevende kwam de man van mijn moeder in mijn leven. Ik beschouw hem echt als mijn vader en heb uiteindelijk mede dankzij hem een mooie jeugd gehad. En nadat we niet meer bij mijn opa en oma woonden, ging ik nog heel vaak bij hen langs.” Helden Magazine 64 Het verhaal van Giovanni van Bronckhorst komt voort uit Helden Magazine 64. In het dubbeldikke eindejaarsnummer blikken we terug op het sportjaar 2022. Ook is er volop aandacht voor het WK Voetbal in Qatar. Virgil van Dijk siert samen met Irene Schouten de cover. Voor Schouten kon het jaar 2022 niet op. Ze won drie olympische titels, de wereldtitel allround en trouwde. In de WK-special lees je interviews met Denzel Dumfries, Matthijs de Ligt, Cody Gakpo en Soufiane Touzani. Daarnaast vertellen vriendinnen Candy-Rae en Laura Benschop over hun leven met WK-gangers Daley Blind en Davy Klaassen én een reconstructie van het masterplan van Van Gaal. Verder in deze editie een uitgebreid interview met olympisch shorttrackkampioen Suzanne Schulting en coach Jeroen Otter. Een terugblik op een bewogen wielerjaar met Merijn Zeeman. Kjeld Nuis kende een jaar vol pieken en dalen én Annemiek van Vleuten presteerde het onmogelijke. Daarnaast liet Dylan van Baarle zien dat zijn tweede plek op het WK in 2021 geen toeval was. En is Luc Steins de handballende Messi van Paris Saint-Germain. Thomas Krol won op zijn eerste Spelen meteen goud en zilver. Maar het ging niet vanzelf. John van ’t Schip won in 1987 de Europa Cup II met Ajax. Hennie Stamsnijder won in 1981 als eerste Nederlander de wereldtitel veldrijden. Als laatste wil Susila Cruijff het gedachtegoed van haar vader voortzetten. En blikt voetbalster Vanity Lewerissa terug op een moeilijke tijd. Wil je het hele nummer lezen? Bestel Helden Magazine 64 via onze webshop. Geen inspirerende sportverhalen missen van jouw Nederlandse sporthelden? Kies het abonnement dat bij jou past en word abonnee.